Öteki Hayat derslerimizdeki yürüyüşümüz devam ediyor. Bu haftaki konumuz Cehennem idi. Muhammed Emin Yıldırım Hocamız, “Cehennem Yakıtı İnsanlar ve Taşlar Olan Azab Yurdu” serlevhasında, Cehennem’i anlattı. Kur’an ve Hadislerde Cehennem’in nasıl anlatıldığına dikkat çeken Hocamız, özellikle ahirete iman meselesinde ki yerinin ne olması gerektiğine dair önemli bilgiler bizlerle paylaştı. Verilen mesajların ahirete iman meselesinde hayırlara vesile olması duası ile…

Dersten Cümleler

Konumuz Cehennem, serlevhamız: “Cehennem Yakıtı İnsanlar ve Taşlar Olan Azab Yurdu”

Serlevhamızın Kur’anî dayanağı, Tahrim Süresi 6. ayettir. Bu kısacık ayet bize 5 temel mesaj verir:

1. Babalığın tarifi
2. Cehennem’den nasıl korunacağının bilgisi
3. Cehennem’in muhtevası
4. Cehennem meleklerinin varlığı
5. Cehennem meleklerinin görevleri

“Ey iman edenler! Kendinizi ve ehlinizi/ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan cehennem ateşinden koruyun. O ateşin başında gayet katı, çetin, Allah’ın kendilerine verdiği emirlere karşı gelmeyen ve kendilerine emredilen şeyi yapan melekler vardır.” (Tahrim, 6)

“Önce kendini kurtar, sonra ehlini kurtarmak için seferber ol!”

“Baba, kendini ve ehlini yakıtı insanlar ve taşlardan oluşan Cehennem azabından koruyan adamdır.”

Cehennem ismi Kur’an’da 77 ayette geçer, ama Cehennem’i anlatan ayetler sadece bunlar değildir.

Mesela, “mesvâ, me’vâ” (mekân) kelimeleri veya “azâbü cehennem, nârü cehennem” terkipleri ve “azâbü’l-harîk/can yakıcı azab” terkibi, 12 âyette geçen “hamîm/kaynar su” ifadesi, “Temas ettiği şeyi zehir gibi etkileyip dokularına işleyen sıcak rüzgâr” (sam yeli) mânasındaki “semûm”, helak yurdu anlamında “dârü’l-bevâr”, “Hapishane ve derin çukur” anlamında “siccîn”, ve yine biraz sonra size vereceğim Cehennem’in başka isimleri ve özellikle o azabın dehşetini anlatan yüzlerce ayet, bu azabı her yönü ile bize anlatır.

Muhtelif âyetlerde 126 defa geçen ve 101 yerde “cehennem ateşi” mânasına geldiği anlaşılan nâr kelimesini de burada hatırlamak gerekir.

“O Cehennemin yedi kapısı vardır. Onlardan her kapı için birer gurup ayrılmıştır.” (Hicr, 44)

Nedir bu 7 tabaka?

1. Cehennem
2. Cahîm
3. Hâviye (Kâria 101/8,9)

Hâviye cehennemin adı olarak bir hadiste de geçmektedir. (Nesâî, Cenâiz, 9)

4. Hutame (Hümeze 104/4-7)
5. Lezâ (Meâric 70/15-16)
6. Saîr
7. Sakar (Müddessir 74/28-29)

Kur’an-ı Kerim’de Cehennem Azabının Muhtevası:

1. Yılan ve akreplerin sokması ve boyunlarına dolanması (Ali İmran, 180)
2. Allah’ın (cc) onlarla konuşmaması ve onların yüzüne bakmaması (Ali İmran, 77)
3. Aç bırakılması, açlığı ve susuzluğu en üst düzeyde hissetmesi (Vakıa, 54, 55)
4. Yüzlerinin yanarak çirkin ve gülünç duruma düşmeleri (Mü’minûn, 104)
5. Zakkum yedirerek bağırsaklarının parçalanması (Duhan, 43-48)
6. Cehennemin uğultusunu işiterek, korkunun en üst düzeyini tatması (Mülk, 8,9)
7. Israrla ölümü isteyip durmaları ama asla buna ulaşamamaları (Furkan, 13)
8. Derileri yandıkça, yenilenerek azaba birkez daha hazır hale getirilmesi (Nisa, 56)
9. İrinli su içirilmesi (İbrahim, 16, 17)
10. Gayya kuyusuna atılması (Meryem, 59)
11. Uçurumlardan yuvarlanılması (Karia, 8-11)
12. Başından aşağıya kaynar sular dökülmesi (Hac, 19, 20)
13. Demir kamçılarla/topuzlarla dövülmeleri (Hac, 21, 22)
14. Zifiri karanlıkta türlü türlü azaplara uğratılması (Vakıa, 43-44)
15. Yiyeceklerinin kuru dikenler olması (Ğaşiye, 6,7)
16. Katranlardan elbise giydirilerek vücutlarının yakılması (İbrahim 50)
17. Elleri boyunlarına zincirlerle bağlanarak ateşe atılmaları (Furkan, 13)
18. Azapların her gün katlanarak çoğaltılması (Nahl, 88)
19. Sonsuza kadar azap edilmesi (Bakara, 81)
20. Aşırı soğukla azaba çaptırılması (İnsan, 13)

“Cehennemde bir yere zemherir denir, orası soğuk cehennemdir. Soğukluğu pek şiddetlidir. Bir an dayanılmaz. Kâfirlere, bir soğuk bir sıcak, sonra soğuk sonra sıcak cehenneme atılarak, azap yapılacaktır. “

Buhari, Müslim, İbn Mace ve diğer hadis kitaplarında, yazın sıcaklığı sıcak cehennemin nefesinden, kışın soğukluğu da zemherir denen cehennemin nefesinden olduğuna dair bir tasvir vardır. (bkz. Buharî, Mevâkît, 9, Müslim, Mesâcid, 185-187; Tirmizî, Cehennem, 9)

Çoğu zaman Ümmet-i Muhammed gibi konuşuyoruz, ama Ben-i İsrail gibi yaşıyoruz.

Enes b. Malik radıyallahu anh’dan rivayet edildiğine göre, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Cehennemliklerden olup da, dünyada en büyük nimetler içinde yaşayan biri Mahşer Günü getirilip cehenneme bir kerecik daldırılır. Sonra da: ‘Ey âdemoğlu! Şimdi söyle bakalım, dünyada yaşadığın sürece hayırlı bir gün gördün mü, en küçük bir nimete kavuştun mu?’ diye sorulur. O da: ‘Hayır, vallahi görmedim, ya Rab! Cehennem azabını tadınca, dünyanın bütün nimet ve zevklerini unutuverdim!’ der.

Sonra cennetliklerden olup da, dünyada en büyük sıkıntıları çeken biri getirilip cennete bir kere daldırılır. Ona da: ‘Ey âdemoğlu! Sen dünyada herhangi bir yoksulluk gördün mü, hiç sıkıntı çektin mi?’ diye sorulur. O kişi de: ‘Hayır, vallahi hiçbir yoksulluk ve sıkıntı görmedim, zorluk ve darlık çekmedim, ya Rab! Cennet nimetlerini tadınca, dünyanın bütün acı ve ıstıraplarını unutuverdim!’ der.

Cehennem azabı o kadar korkunç ve dehşetlidir ki, kişi oraya girer girmez tüm gördüğü iyilik ve rahatlıkları unutuverir. Cennet nimetleri ise o kadar tatlı ve zevklidir ki, oraya giren de dünyadaki tüm sıkıntılarını unutuverir.” (Müslim, Münâfikîn, 55)

Müstevrid b. Şeddâd radıyallahu anh’dan rivayet edildiğine göre, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Âhirete göre dünya hayatı, ancak sizden birinin parmağını denize daldırmasına benzer. Âhiret hayatı uçsuz bucaksız bir okyanus kadar, dünya hayatı ise bu okyanusa bir parmak batırıldığında o parmağa değen su kadardır. İnsan parmağıyla denizden ne kadarcık su aldığına bir baksın da, dünya hayatının gelip geçici nimetlerinin, ahiretteki sonsuz nimetlere oranla ne kadar az, ne kadar değersiz olduğunu anlasın.” (Müslim, Cennet, 14)

Cehennem nasıl bir yerdir?

Abdullah b. Mes’ûd (radiyallahu anh) şöyle dedi: “Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: “O gün cehennem getirilecek, onun yetmiş bin bağı olacak ve her bağ ile beraber cehennemi çeken yetmiş bin melek bulunacaktır.” (Müslim 2842/29, Tirmizi 2698)

Ebû Hureyre (radiyallahu anh) şöyle dedi: “Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: “…Allah ateşi yarattığı vakit Cebrail’e:‘Ey Cibril! Git, cehenneme bak’ buyurdu. Cebrail gitti, cehenneme baktı. Sonra geldi ve: ‘Ey Rabbim! İzzetine yemin ederim ki, cehennemi kim işitirse ona asla girmez!’ dedi.

Allah, cehennemi şehvet çekici şeylerle donatıp: ‘Ey Cibril! Git, ona bak’ buyurdu. Cibril gitti ve cehenneme baktı. Sonra geldi: ‘Ey Rabbim! İzzetine yemin ederim ki, hiçbir kimse dışarıda kalmadan hepsi cehenneme girer diye korktum!’ dedi.” (Ebû Davud 4744, Tirmizi 2685)

Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: “…Cehennem de nefsin arzularıyla kuşatılmıştır.” (Buhari 6412, Müslim 2822/1, Tirmizi 2684)

Kimler girecek Cehennem’e?

Harise b. Vehb el-Huzaî (radiyallahu anh) şöyle dedi: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: “…Dikkat edin! Size ateş ehlini de haber veriyorum! Onlar da her katı yürekli, kibirli ve büyüklük taslayan kimselerdir!” (Buhari 4902, Müslim 2853/46, Tirmizi 2732, İbn Mace 4116)

Abdullah ibn Ömer (radiyallahu anhuma) şöyle dedi: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: “Cennet ahalisi cennete vardığı, cehennem ahalisi de cehenneme vardığında ölüm alaca bir koç suretinde vücut verilerek getirilir. Tam cennet ile cehennem arasında yatırılır. Sonra kesilir. Sonra bir münadi: ‘Ey cennet ahalisi! Artık ölüm yoktur! Ey cehennem ahalisi! Artık ölüm yoktur!’ diye nida eder. Bu hâdise sebebiyle cennet ehlinin ferahı bir kat daha ziyade olur, cehennem ehlinin hüzün ve kederi ise bir kat daha artar.” (Müslim 2850/43, Buhari 6457, İbn Mace 4327, Tirmizi 2682)

Semure b. Cündeb (radiyallahu anh) şöyle dedi: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: “Onlardan kimi vardır ki, ateş onu iki topuğuna kadar yakalar. Kimi vardır ki, onu dizlerine kadar yakalar. Kimi vardır ki, ateş onu beline kadar yakalar. Kimi de vardır ki, ateş onu boynuna kadar yakalayıp yakar!” (Müslim 2845/33)

Iyaz b. Hımar el-Mücâşi (ra) rivayet ediyor. Efendimiz (sas) uzunca bir hutbesinin sonlarında Cennetlikler ve Cehennemliklerin kısımlarını sayıyor. Diyor ki: “Cennetlikle üç kısımdır:

1. Kuvvet sahibi, adaletli, sadaka verici ve uyumlu mümin.
2. Her akrabaya ve Müslümana karşı ince kalpli, merhametli adam.
3. Bir de iffetli, namuslu, çoluk çocuk sahibi adam.

“Cehennemlikler beş kısımdır:

1. Aklını kullanmayan ve zaafları olan kimsedir ki aranızda size tabi olarak bulunur, aile ve mal konusunda sorumluluk üstlenmez.
2. Gizlice hırs besleyen hain kimsedir ki kapısını her çalana ihanet eder.
3. Ailen ve malın konusunda gece gündüz sana tuzak kuran kimsedir.
4. Cimrilik yapan ve yalancı olan kişidir.
5. Açıkça ahlaksızlık yapan kimsedir.” (Müslim, Cennet, 63)

Nasıl korunalım Cehennem ateşinden?

Adî b. Hatim (ra) rivayet ediyor, diyor ki: “Resulullah (sas) şöyle buyurdu: “Yarım hurmayla bile olsa kendinizi ateşten koruyun. Bunu da bulamayan güzel bir sözle kendisini ateşten korusun.” (Buhari, Rikak, 49)

Enes b. Malik (ra) rivayet ediyor, diyor ki: “Resulullah (sas) bir gün bize şöyle bir tablo anlattı: “Allahu Teâla Cehennem’e girecek olan kullarının azap bakımından en hafif olanına şöyle seslenir: ‘Yeryüzündeki bütün mallar senin olsaydı, bu cezadan kurtulmak için onların hepsini feda eder miydin?’ Beklemediği korkunç sonla karşılaşan ve bir kurtuluş çaresi arayan bu kul: ‘Evet’ diye cevap verir. Bunun üzerine Âlemlerin Rabbi: ‘Hâlbuki ben daha dünyaya gönderilmeden bundan daha kolay olanını senden istemiştim. (elest bezmi) Bana ortak koşmamanı, senden istemiştim. Fakat sen yüz çevirdin ve bana ortak koşmakta ısrar ettin.’ diyerek onu cezasıyla baş başa bırakır.” (Buhari, Enbiya, 1)

Cehennem deyince neler anlamalıyız?

Cehennem, Allah’ın (cc) en büyük nimetlerinden biridir.
Cehennem, Allah’ın (cc) adaletinin en mühim tecellisidir.
Cehennem, kâfir için azab, günahkâr için kefaret, mazlum için en büyük teselli kaynağıdır.
Cehennem, mümini Allah’a (cc) yaklaştıracak en önemli vesilelerdendir.
Cehennem, tüm zalimlerin en korkulu rüyası ve muhakkak kavuşacakları en dehşetli varış yeridir.