Siret-i Enbiyâ derslerimiz Hz. Elyesa ile devam ediyor. 2023 Milâdî yılın son dersinde Muhammed Emin Yıldırım hocamız, “Hz. İlyâs’ın Sancağı Hz. Elyesa’nın Elinde” üst başlığında önce 2023’ü nasıl bitirmemiz gerektiğini, ardından ise Hz. Elyesa’nın Kur’ân ve tarih kaynakları ışığında nasıl anlaşılması gerektiğini izah etti. Hocamız, 7 başlık altında Kur’ân-ı Kerîm’in Hz. Elyesa’yı nasıl anlattığını ve özellikle bizim ne gibi dersler almamız gerektiğini çok önemli mesaj ve noktalarla anlattı.
Dersten Cümleler
Milâdî olarak koca bir yılın sonuna geldiğimiz şu zaman dilimlerinde Rabbimize sonsuz hamdler olsun ki yine ilim meclisimize ve siz güzel rahle kardeşlerime kavuştuk.
Çok acayip bir yılı geride bıraktık; deprem hadisesi, seçimler, Rusya-Ukranya savaşı, Libya’daki sel, Fas’taki deprem, 7 Ekim’den beri devam eden Gazze kıyamı ve direnişi…
Şunları yapmaya çalışalım:
1- Geçmiş senemizin güzelce bir muhasebesini yapalım!
2- Gelecek senemizin makulce bir planlamasını yapalım!
3- Her geçen gün ahir zamana daha fazla yaklaştığımızı unutmadan imanlarınızı takviye edelim!
4- Bu sene sanki son senemizmiş gibi daha fazla Allah’a yakınlaşmanın yollarını arayalım.
5- Dualarınızı çoğaltalım, hem kendimize, hem sevdiklerimize, hem memleketimize, hem ümmetimize, hem de bütün bir insanlığa dua edelim.
Bir İslâm peygamberi olan Hz. Elyesa’yı konuşacağız…
Hıdırellez; halk arasında Hz. Hızır ile Hz. İlyâs’ın baharın başlangıcında bir araya geldikleri inancı ile kutlanan bir etkinliktir. Gregoryen takvimine göre 6 Mayıs (eski Jülyen takvimine göre 23 Nisan) günü kutlanmaktadır.
Osmanlı Devleti’nde 6 Mayıs (23 Nisan) halk arasında yaz mevsiminin başlangıç tarihi sayılmaktaydı. Nitekim eski takvimde yıl ikiye ayrılmış olup 23 Nisan’dan (6 Mayıs) 26 Ekim’e (8 Kasım) kadar süren 186 gün “Hızır günleri” adıyla yaz mevsimini, 23 Nisan’a kadar devam eden 179 gün de “Kasım günleri” adıyla kış mevsimini oluşturuyordu.
Hz. Hızır ile Hz. İlyâs’ın buluşması ile alakalı sahih, muhakkik ulema tarafından net bir şekilde sahih olduğu söylenen herhangi bir rivayet var mıdır? Vardır diyemiyoruz.
Rivayetlerin hepsini aktaran İbn Kesîr, daha sonra bunların hiçbirinin sahih olmadığını beyan eder. (İbn Kesîr, el Bidâye, II. 274)
“Hızır-İlyas (Hıdırellez) günü gezinti ve eğlenceye çıkan Müslümanlar, özel olarak bu güne saygıları sebebiyle bunu yapmıyorlarsa, dinen bunun bir mahzuru yoktur.” (Şeyhü’l-İslâm Ebusuud Efendi Fetvaları, s. 117)
Hz. Elyesa der demez aklımıza ilk olarak şunlar gelecektir:
1- O, Hz. İlyâs gibi bir muallimin elinde yetişen bir talebedir.
2- O, Hz. İlyâs gibi bir babanın terbiyesinde büyüyen bir evlattır.
3- O, Hz. İlyâs gibi bir mücadele abidesinin yanında kıvama gelen bir dava adamıdır.
4- O, Hz. İlyâs gibi hayatının büyük bir bölümü hicret olan birinin yanında, ona yoldaş olan bir muhacirdir.
5- O, Hz. İlyâs, gibi büyük bir peygamberin kendisine risalet sancağını takdim ettiği bir peygamberdir.
Hz. Elyesa’nın bir soy silsilesi:
Elyesa b. Ahtûb b. Acûz b. Adiy b. Şütlem b. Efrâhîm b. Yûsuf b. Ya’kûb b. İshâk b. İbrâhim (Taberî, VII, 261; Sa‘lebî, s. 197)
Hz. İlyâs’ın soy silsilesi:
İlyâs b. Yâsîn b. Finhâs b. Îzâr b. Hârûn b. İmrân
Elyesa’nın isminin anlamı nedir?
Elyesa kelimesinin aslı ve söylenişi hakkında farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bazı müfessirler kelimenin aslının “Yesa‘” veya “Leysa‘”, başındaki “El”in ise harf-i ta‘rif olduğunu söylemişlerdir. Yaygın olan telaffuz şekli El-yesa‘ olmakla birlikte bu adı El-leysa‘ şeklinde okuyanlar da vardır (Kurtubî, VII, 32-33).
İbrânice anlamını esas alırsak, Elişa; “Tanrı, benim kurtuluşumdur” anlamına gelmektedir.
Kıssadan neler anlayabiliriz?
1- Şer gibi gözüken nice olay aslında büyük bir hayrın vesilesi olabilir.
2- Kader ağlarını örer ve sizi birileriyle buluşturmak istediği yere bir şekilde ulaştırabilir.
3- Hadiseler olmazsa hicret olmaz, hicret olmazsa yeni talebeler ve yoldaşlar bulunamayabilir.
4- Allah (cc) bazen sizi Elyesalara şifa vesilesi kılmak için doğup büyüdüğünüz toprakları terk ettirebilir.
5- İlyâsların fedakârlığı ve gayreti ancak Elyesaları ortaya çıkarabilir.
6- Beklenti içerisinde olanlar değil, hiçbir beklentisi olmayanlar İlyâslara talebe olabilir.
Ba’lebek şehrinin kralı; Ahâb, Hz. İlyâs’ın tevhid ve takva davetinden rahatsız olunca, onu öldürmeye karar verdi ve askerlerini, onu bulup getirmeleri için harekete geçirdi.
Taberî’de geçen rivayette; Hz. İlyâs ata binince, Hz. Elyesa; yaşlı gözlerle: “Ey İlyâs! Ey İlyâs! Bana ne emredersin?” diye sordu. Hz. İlyâs’da bundan sonraki süreçte risalet vazifesinin onda olduğunu söyleyerek gitti ve Şam topraklarında vefat etti.
Hz. İlyâs ile Hz. Elyesa arasındaki bu son buluşma Tevrat’ın tefsiri olan Tora’da ise şöyle aktarılır: “Hz. İlyas ateşten bir araba ile göklere yükseldiğinde Elyesa onun arkasından hüzünlenmiş ve gözyaşları içerisinde “Baba! Baba!” diye seslenmiştir.” (Tora: V: 135)
Kur’ân-ı Kerîm’de Hz. Elyesa (as)
1- Kur’ân-ı Kerîm’de ismi 2 defa anılan bir peygamberdir.
Hangi ayetler bunlar:
En’âm 6/86
Sâd 38/48
2- Kur’ân-ı Kerîm’de ismi, aynı yerde 17 elçi ile beraber anılan bir peygamberdir.
Kur’ân’ın saydığı şekilde o isimleri bir hatırlayalım:
İbrâhim, İshak, Ya’kûb, Nûh, Dâvûd, Süleymân, Eyyûb, Yûsuf, Mûsâ, Hârûn, Zekeriyyâ, Yahyâ, Îsâ, İlyâs, İsmâil, Elyesâ, Yûnus ve Lût -Hepsine binlerce selâm olsun-
3- Kur’ân-ı Kerîm’de 6 peygamber kavminin ve 8 peygamberin geçtiği bir sûrede ismi anılan bir peygamberdir.
Bu sure hangi sure? Sâd suresi…
Hangi kavimler?
Nûh Kavmi
Âd Kavmi
Mûsâ Kavmi
Semûd Kavmi
Lût Kavmi
Eyke Kavmi
Hangi peygamberler?
Hz. Dâvûd, Hz. Süleymân, Hz. Eyyûb, Hz. İbrâhim, Hz. İshak, Hz. Ya’kûb, Hz. İsmâil, Hz. Zülkifl
17-26 âyetleri arasında Hz. Dâvûd üzerinden adâlet dersleri veriliyor.
30-40 âyetleri arasında Hz. Süleymân üzerinden güç, mülk ve iktidar ahlakına dair dersler veriyor.
41-44 âyetleri arasında önce Hz. Eyyûb üzerinden sabır dersleri veriliyor.
45-48 âyetleri arasında Hz. İbrâhim, Hz. İshak, Hz. Ya’kûb, Hz. İsmâil, Hz. Elyesa ve Hz. Zülkifl’i o ilk iman edenlerin gündemine getiriyor.
4- Kur’ân-ı Kerîm’de sürekli gündemde tutulması gereken bir örnek olarak anılan peygamberlerdendir.
وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِۘ / Veżkur fî-l kitâbi “Kitap’ta an!”
Bu kalıp Kur’ân-ı Ker’ım’de 10 yerde geçiyor.
5’i Meryem sûresinde (Meryem 19/16, 41, 51, 54, 56)
4’ü Sa’d sûresinde (Sâd 38/17, 41, 44, 48)
1’i ise Ahkaf sûresinde (Ahkâf 46/21)
Meryem sûresinde; “Meryem’i, İbrahim’i, Musa’yı, İsmail’i, İdris’i, an!”
Sad sûresinde ise; “Davud’u, Eyyüb’ü, İbrahim’i, İshak’ı, Ya’kub’u, İsmail’i, Elyesa’yı, Zülkifl’i an!”
Ahkâf 21’de ise “Âd kavminin kardeşini (Hûd’u) an!”
Ne anlama geliyordu bu vurgu?
Unutma!
Hatırla!
Gündem et!
Sürekli onları hatırlat!
Onlardan mesajlar alacağını hatırından çıkarma ve insanlığa duyur!
5- Kur’ân-ı Kerîm’de kıssası anlatılmayan peygamberlerden biridir.
Kur’ân’ı Kerîm’de 28 peygamber 4 şekilde bize anlatılıyordu:
Detayları ile anlatılan peygamberler
Orta ölçekte detayları ile anlatılan peygamberler
Az ölçekte detayları ile anlatılan peygamberler
Çok az ölçekte anlatılan peygamberler
Bunlar için bazı isimleri hatırlayalım:
Detayları ile anlatılan peygamberler
Hz. İbrâhim, Hz. Yûsuf, Hz. Mûsâ, Hz. Îsâ ve Efendimiz
Orta ölçekte detayları ile anlatılan peygamberler
Hz. Hûd, Hz. Sâlih, Hz. İsmâil, Hz. Şuayb, Hz. Yûnus
Az ölçekte detayları ile anlatılan peygamberler
Hz. İshak, Hz. Ya’kûb, Hz. Eyyûb, Hz. Üzeyr
Çok az ölçekte anlatılan peygamberler
Hz. İdris, Hz. Zülkifl, Hz. İlyâs, Hz. Elyesa
6- Kur’ân-ı Kerîm’de Ehl-i Kitap’ın isnat ve iftiralarına karşı cevap verilmeyen bir peygamberdir.
7- Kur’ân-ı Kerim’de şahsiyeti, hususiyetleri, özellikleri ve ayrıcalıkları çok önemli bilgilerle tanıtılan bir peygamberdir.
İnşallah önümüzdeki hafta; En’âm 84-90 âyetleri arasındaki 7 âyetten ve Sâd sûresi 45-48 âyetleri arasında 4 âyet üzerinden daha iyi anlamış olacağız.
وَاِسْمٰع۪يلَ وَالْيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطًاۜ وَكُلًّا فَضَّلْنَا عَلَى الْعَالَم۪ينَۙ
“İsmâil, Elyesa‘, Yûnus ve Lût’u da (hidayete erdirdik). Hepsini âlemlere üstün kıldık.” (En’âm 6/86)
Âlemin/Âlemler ne anlama geliyor?
وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ
“Biz seni ancak âlemlere rahmet için gönderdik.” (Enbiyâ 21/107)
18 bin âlem ifadesi ne demektir?
Mevlâ gelen yılı, geçmişten daha hayırlı kılsın. Hepimizin dirilişine, kıyamına ve rıza-ı ilahiyeyi kazanmamıza vesile eylesin. (âmin)
