Siret-i Enbiya yürüyüşümüzde Hz. Yûsuf (as) ile alakalı derslerimizin sonuna eriştik. 15 hafta boyunca Hz. Yûsuf’un hayatının çok önemli mesajlarını Kur’ân gölgesinde bizlere aktaran hocamız, son derste de “Hz. Yûsuf’un Sona Eren Hasreti ve En Büyük Hedefi” serlevhasının altında o muhteşem buluşmayı, o kavuşma anında yaşananları, Hz. Yûsuf’un kendisine koyduğu o büyük hedefi ve bütün bunların bizlere verdiği mesajları anlattı. Hocamızın da dediği gibi bir taraftan Hz. Yûsuf’tan ayrılmanın hüznünü, bir taraftan derslerimizi tamamlamanın sevincini yaşadık. Haftaya Hz. Eyyûb’ten yürüyüşümüze devam edeceğiz…
Dersten Cümleler
Recep-i Şerif’in rahmet, mağfiret, atıfet ve nimet melteminin altında Hz. Yûsuf’un o bereketli hayatındaki yürüyüşümüzü devam ettirdik ve bugün itibari ile son dersimize eriştik…
Bugün itibari ile 15 derstir, 15 haftadır; yani yaklaşık 4 aydır, Hz. Yûsuf’un hayatını Kur’ân’ın gölgesinde anlamaya çalıştık.
Yûsuf Kıssası’nda geçen Esmaü’l-Hüsnalar üzerinde ciddi ciddi durulmalı…
Yusuf Kıssası’nın içerisinde 16 Esmaü’l-Hüsna var ve bu esmaların bazıları ikişer, üçer veya daha fazla geçtiği için toplam 34 esma geçmektedir.
Yûsuf Kıssası’nın Esma Haritası
الغَالِبٌ – el-Ğalib – (Yûsuf 21)
اَلْوَاحِدُ – el-Vâhid – (Yûsuf 39)
اَلْعَل۪يمُ – el-Âlim – (Yûsuf 6-19-50- 34-83-100)
ٱللَّطِيفُ – el-Latif – (Yûsuf 100)
ٱلْحَفِيظُ – el-Hafîz – (Yûsuf 64)
اَلْحَك۪يمُ – el-Hakîm – (Yûsuf 6- 83-100)
ٱلْوَكِيلُ – el-Vekîl – (Yûsuf 66)
اَلْغَفُورُ – el-Ğafur – (Yûsuf 53- 98)
اَلسَّم۪يعُ – es-Semî – (Yûsuf 34)
اَلْقَهَّارُ – el-Kahhar – (Yûsuf 39)
ٱلرَّحِيمُ – er-Rahîm – (Yûsuf 53- 98)
الفَاطِرُ – el-Fâtır – (Yûsuf 101)
ٱلْوَلِيُّ – el-Velî – (Yûsuf 101)
اَلرّبُ – er-Rab – (Yûsuf 6-24-33-34-37- 53 (2 defa)-100-101)
اَرْحَمُ الرَّاحِم۪ينَ – Erhamü’r-Rahimîn (Yûsuf 64-92)
خَيْرُ الْحَاكِم۪ينَ – Hayrü’l-Hakimîn (Yûsuf 80)
Özellikle bugün işleyeceğimiz ayetlerde el-Ğafur, Er-Rahim, el-Latif, el-Âlim, el-Hakîm, el-Fâtır, el-Veli ismi celileleri çok önemli mesajlar verir.
Yehûda demişti ki: “Yûsuf’un kanlı gömleğini babama ben götürdüm ve onu kederlere düşürdüm. Şimdi Yûsuf’un kokulu gömleğini de ben götüreyim de onun sevincine vesile olayım.”
فَلَمَّٓا اَنْ جَٓاءَ الْبَش۪يرُ اَلْقٰيهُ عَلٰى وَجْهِه۪ فَارْتَدَّ بَص۪يرًاۚ قَالَ اَلَمْ اَقُلْ لَكُمْ اِنّ۪ٓي اَعْلَمُ مِنَ اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ
“Müjdeci gelince, gömleği onun yüzüne koyar koymaz (Ya’kûb) görür oldu. Ben size: ‘Allah tarafından (vahiy ile) sizin bilemeyeceğiniz şeyleri bilirim, demedim mi?’ dedi.” (Yûsuf 12/96)
Yûsuf Kıssası’nda geçen üçüncü gömleğin mesajları:
– Kanlı gömlekle Hz. Ya’kûb yıllarca ağlayacaktı; şimdi kokulu bir gömlek ile Hz. Ya’kûb sevinç üzerine sevinç yaşayacaktı.
– Üzerinden çıkarılan çocukluk gömleği ile Hz. Yûsuf yıllarca mazlumiyet yaşayacaktı; şimdi kendi verdiği gömlekle yılların hasretini sona erdirecekti.
– Bir gömlekle Hz. Yûsuf’un kardeşleri büyük bir günah işlemişlerdi; şimdi bir gömlek ile o kardeşler günahlarından tevbe edeceklerdi.
قَالُوا يَٓا اَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَٓا اِنَّا كُنَّا خَاطِـ۪ٔينَ
“(Oğulları) dediler ki: Ey babamız! (Allah’tan) bizim günahlarımızın affını dile! Çünkü biz gerçekten günahkârlar idik.” (Yûsuf 12/97)
Çok önemli mesaj: Bir mü’minin bir başka mü’mine en güzel hediyesi, günahlarının affı için dua etmesidir.
Eğer birini gerçekten Allah için seviyorsanız, ellerinizi Rabbinize kaldırıp: “Allah’ım! Kardeşimin günahlarını affet!” diye dua etmeniz gerekir.
Şimdi burada bir baba olarak, bir yaşlı zat olarak, bir kalbi kırık ve yanık mazlum olarak, bir âlim olarak, hepsinden öte bir peygamber olarak karşılarında Hz. Ya’kûb var, ona: “Bizim için tevbe et!” demiyorlar; çünkü tevbe kişinin kendisinin yapması gereken bir eylemdir, bundan dolayı “bizim için istiğfar dile, af dile!” diyorlar.
Bu ayetten alınacak mesajlar:
1. Birinin yerine tevbe edilmez ama istiğfar edilir.
2. Bir babanın evlatlarına yapacağı en güzel dua onlar için istiğfar dilemesidir.
3. Mazlum birinden alınmış istiğfar duası çok ama çok kıymetlidir.
4. Tevbede istikrar sağlamak için bir büyükten dua istenmelidir.
5. Peygamberlerin ümmetlerine en büyük hediyesi onlar için istiğfar dilemesidir.
قَالَ سَوْفَ اَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبّ۪يۜ اِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّح۪يمُ
“Ya’kûb, ‘Rabbimden sizin bağışlanmanızı dileyeceğim. Şüphesiz O, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir’ dedi.” (Yûsuf 12/98)
Hz. Ya’kûb, çocukları için istiğfar dileyecek ama 5 şeyi bekliyor, nedir o 5 şey?
– Uygun bir zaman
– Uygun bir zemin
– Uygun bir ruh hali
– Uygun bir tevbe talebi
– Uygun bir tevbe istikrarı
فَلَمَّا دَخَلُوا عَلٰى يُوسُفَ اٰوٰٓى اِلَيْهِ اَبَوَيْهِ وَقَالَ ادْخُلُوا مِصْرَ اِنْ شَٓاءَ اللّٰهُ اٰمِن۪ينَۜ
“(Mısır’a gidip) Yûsuf’un huzuruna girdiklerinde; Yûsuf ana babasını bağrına bastı ve ‘Allah’ın iradesi ile güven içinde Mısır’a girin’ dedi.” (Yûsuf 12/99)
“Allah’ım! Dünyanın neresinde olursa olsun sevdiklerinden, ailelerinden uzak kardeşlerimizi en yakın zamanda birbirlerine kavuştur.
Allah’ım! Sen nasıl Hz. Ya’kub’u Hz. Yusuf ile Hz. Yusuf’u ailesi ile buluşturduysan dağılan aileleri de bir an önce birleştir. Dağılan ümmetimizi de toparla Allah’ım!”
وَرَفَعَ اَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًاۚ وَقَالَ يَٓا اَبَتِ هٰذَا تَأْو۪يلُ رُءْيَايَ مِنْ قَبْلُۘ قَدْ جَعَلَهَا رَبّ۪ي حَقًّاۜ وَقَدْ اَحْسَنَ ب۪ٓي اِذْ اَخْرَجَن۪ي مِنَ السِّجْنِ وَجَٓاءَ بِكُمْ مِنَ الْبَدْوِ مِنْ بَعْدِ اَنْ نَزَغَ الشَّيْطَانُ بَيْن۪ي وَبَيْنَ اِخْوَت۪يۜ اِنَّ رَبّ۪ي لَط۪يفٌ لِمَا يَشَٓاءُۜ اِنَّهُ هُوَ الْعَل۪يمُ الْحَك۪يمُ
“Ana ve babasını tahtının üstüne çıkartıp oturttu ve hepsi onun için (ona kavuştukları için) secdeye kapandılar. (Yûsuf) dedi ki: ‘Ey babacığım! İşte bu, daha önce (gördüğüm) rüyanın yorumudur. Rabbim onu gerçekleştirdi. Doğrusu Rabbim bana (çok şey) lütfetti. Çünkü beni zindandan çıkardı ve şeytan benimle kardeşlerimin arasını bozduktan sonra sizi çölden getirdi. Şüphesiz ki Rabbim dilediğine lütfedicidir. Kuşkusuz O çok iyi bilendir, hikmet sahibidir.” (Yûsuf 12/100)
Bu kadar gücün karşısında Hz. Yûsuf nasıl bir halde?
Kuyu imtihanı, köle pazarı imtihanı, saray imtihanı, Züleyha imtihanı, zindan imtihanı…Kim ne derse desin, Hz. Yûsuf’un en zor imtihanı mülk ve güç imtihanıdır. Bütün imtihanları yüzünün akı ile veren Hz. Yûsuf bunu da yüzünün akı ile verecektir.
“Beni zindandan çıkardı ve şeytan benimle kardeşlerimin arasını bozduktan sonra sizi çölden getirdi.”
Ayetin bu kısmında 5 temel mesaj var:
1. Tevhid haykırışı
2. Hamd ikrarı
3. Mahcubiyet oluşturmama hassasiyeti
4. Hastalığın kaynağını tespit isabeti
5. Kardeşlerini koruma gayreti
Ayetin sonuna dikkat edelim:
اِنَّ رَبّ۪ي لَط۪يفٌ لِمَا يَشَٓاءُۜ اِنَّهُ هُوَ الْعَل۪يمُ الْحَك۪يمُ
“Şüphesiz ki Rabbim dilediğine lütfedicidir. Kuşkusuz O çok iyi bilendir, hikmet sahibidir.”
Ayette geçen üç esma’ya dikkat edelim: Latif, Âlim ve Hakîm…
Nebevî siyasetin olmazsa olmaz üç temel esası bu üç isimden kaynaklanır.
Latif: İkramı Allah’tan bilmek (Tevhid)
Âlim: Allah’ın her şeyi ama her şeyi bildiğini unutmamak (Adalet)
Hakîm: Allah’ın her şeyi hikmetle yaptığını unutmamak ve bu hikmeti aramak için mücadele etmek (Meşveret)
Kahire’nin üst tarafları olan, Zakazık, Avaris, Fakus, Sanülhacer bölgesine yerleştiler…
Hz. Ya’kûb’un, vasiyetinden bir cümle:
فَلَا تَمُوتُنَّ اِلَّا وَاَنْتُمْ مُسْلِمُونَۜ
“…O halde sadece Müslümanlar olarak ölünüz!” (Bakara 2/132)
Hz. Yûsuf çok ama çok büyük bir hedef koymuştur…
Bu hedef sizce nedir? Şunlar olabilir mi?
1. Mısır’ı ben bu zorluklardan kurtardım ama artık yoruldum, biraz dinleneyim.
2. Mısır’ı ben kurtardım, o zaman benden sonrasını dizayn edeyim.
3. Bu kadar mücadelenin ardından bu memleketi kime bırakacağız mı dedi?
4. Mısır’ın işi tamam, halk desteği de var, o zaman başka yerlerin fethine mi gidelim dedi?
5. Halk bu kadar beni seviyorken ben bu teveccühü başka şeylere vesile kılayım mı dedi?
Peki, ne dedi? Ne dediğini kıssanın son ayetinden okuyoruz. 101. ayeti:
رَبِّ قَدْ اٰتَيْتَن۪ي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَن۪ي مِنْ تَأْو۪يلِ الْاَحَاد۪يثِۚ فَاطِرَ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ اَنْتَ وَلِيّ۪ فِي الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِۚ تَوَفَّن۪ي مُسْلِمًا وَاَلْحِقْن۪ي بِالصَّالِح۪ينَ
“Rabbim! Gerçekten bana mülk verdin ve bana sözlerin yorumunu öğrettin. Ey gökleri ve yeri yaratan! Dünyada ve ahirette sen benim velimsin. Benim canımı müslüman olarak al ve beni iyilerin arasına kat.” (Yûsuf 12/101)
“Benim canımı müslüman olarak al ve beni iyilerin arasına kat.” (Yûsuf 12/101)
Hedef bu? Eğer hedef konulacaksa, konulacak en büyük hedef bu olmalı… Müslümanca hayata başlamak, Müslümanca hayatı yaşamak ve en son Müslümanca hayatı noktalamak…
Bu ayet, sürenin ve kıssanın zirve ayetidir ve bize hayatın en zirvesini en zirve hedefini gösteriyor…
Bu dua, Hz. Ebû Bekir’in dilinden düşürmediği bir duadır…
Sahip olduklarımız, bizi Müslümanca bir sona ve Müslümanca bir kabre taşıyamıyorsa ne anlamı var ki?
5 soru:
1. Hz. Yûsuf’un evlilikleri ve çocukları hakkında bilgiler var mı?
2. Hz. Yûsuf, Yûsuf Sûresi dışında Kur’ân’da başka bir yerde anlatılır mı?
3. Yûsuf Sûresi’nin kalan ayetlerinin en temel mesajları nelerdir?
4. Bu kıssa diğer kıssalara göre neden bu kadar detaylı anlatılmıştır?
5. Yûsuf kıssasının en temel mesajları nelerdir?
1. Hz. Yûsuf’un evlilikleri ve çocukları hakkında bilgiler var mı?
Hz. Yûsuf (as) Züleyha ile evlenmediğini söylemiştik. Hz. Yûsuf’un evliliği ve çocukları biraz ihtilaflı bir konudur. Ama en doğrusu Allahu âlem şudur; Hz. Yûsuf Mısır’ın bilge insan Potifera’nın kızı Asenat ile evlenmiş ve ondan Efrahim ile Mişa isminde iki oğlu olmuştur. Bazı kaynaklarda birde kızının olduğu söylenir. Ancak biz ilerleyen süreçlerde Efrahim ve Mişa’nın isimlerine rastlayacağız zaten…
2. Hz. Yûsuf, Yûsuf Sûresi dışında Kur’ân’da başka bir yerde anlatılır mı?
Kur’ân-ı Kerîm’de Yûsuf adı yirmi beşi Yûsuf Sûresi’nde, ikisi diğer sûrelerde olmak üzere 27 yerde geçmektedir. Hz. Yûsuf’un hayatı kıssa olarak başka bir yerde anlatılmaz. Sadece En‘âm 6/84 ayette ve Mü’min 40/34 ayette, isim olarak anılmıştır.
3. Yûsuf Sûresi’nin kalan ayetlerinin en temel mesajları nelerdir?
Kıssa 101. ayette bitiyor ama süre 111 ayettir. Geriye kalan 10 ayet o kadar önemli mesajlar veriyor ki, yerinizde olsam ciddi ciddi okur, oradan gerekli dersleri çıkarırım.
Şu kadarını söyleyelim, bu 10 ayette biz en temelde şu mesajları alırız:
– Kıssaların anlatılma amacı (Yûsuf 12/102)
– Hidayetin yasası (Yûsuf 12/103)
– Tebliğ metodu (Yûsuf 12/104)
– Okunması gereken ayetlerin çeşitliliği (Yûsuf 12/105)
– İnsanların çoğunun tebliğe verecekleri karşılık (Yûsuf 12/106)
– Kaçınılmaz son olan Kıyametin mesajı (Yûsuf 12/107)
– Nebevî yolun aydınlığı (Yûsuf 12/108)
– İnkârcıların akıbeti ve bundan ibret alınması (Yûsuf 12/109)
– Yardım ve helakin hakikati (Yûsuf 12/110)
– Kur’ân’ın kime fayda vereceği gerçeği (Yûsuf 12/111)
4. Bu kıssa diğer kıssalara göre neden bu kadar detaylı anlatılmıştır?
Bu sorunun cevabı şu üç ayette aslında verilmiştir:
لَقَدْ كَانَ ف۪ي يُوسُفَ وَاِخْوَتِه۪ٓ اٰيَاتٌ لِلسَّٓائِل۪ينَ
“Andolsun, Yûsuf ve kardeşlerinde (hakikati arayıp) soranlar için ibretler vardır.” (Yûsuf 12/7)
ذٰلِكَ مِنْ اَنْبَٓاءِ الْغَيْبِ نُوح۪يهِ اِلَيْكَۚ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ اِذْ اَجْمَعُٓوا اَمْرَهُمْ وَهُمْ يَمْكُرُونَ
İşte bu (Yûsuf kıssası) gayb haberlerindendir. Onu sana vahyediyoruz. Onlar hile yaparak işlerine karar verdikleri zaman sen onların yanında değildin (ki bunları bilesin). (Yûsuf 12/102)
لَقَدْ كَانَ ف۪ي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِاُو۬لِي الْاَلْبَابِۜ
“And olsun ki, peygamberlerin kıssalarında, aklı olanlar için ibretler vardır…” (Yûsuf 12/111)
5. Yûsuf kıssasının en temel mesajları nelerdir?
Mesajı çoktu bu kıssanın, 15 derstir de bu mesajları size aktarmaya çalıştım.
Ama son olarak size şöyle 10 cümlede meseleyi özetlemek istiyorum:
1. Görülen rüya, sadık bir rüya ise elbet bir gün gerçekleşecek.
2. Hasetlere karşı yanlış adımlar atılmazsa elbet bir gün o hasetler dinecek.
3. Ümitler zedelenmezse elbet bir gün atılan veya düşülen kuyulardan çıkılacak.
4. Kalite kaybedilmezse elbet bir gün köleler efendi durumuna gelecek.
5. Züleyhaların davetine icabet edilmezse elbet bir gün hakikat ortaya çıkacak.
6. Zindanlara düşünce telaşa kapı açılmazsa elbet bir gün zindan gülistana dönecek.
7. Mevki ve makam emanet olarak görülürse elbet bir gün Allah’ın yardımı gelip o şahsa ve o topluma ulaşacak.
8. Varlık ve yokluk iyi yönetilirse elbet bir gün saadet o topluma hâkim olacak.
9. Umutlar kaybedilmezse elbet bir gün kaybolan ve özlenen ne varsa geri dönecek.
10. Hedefler iyi konulursa ve sabır kuşanılırsa elbet bir gün istenen elde edilecek.
Allah (cc) bu mesajları anlayanlardan etsin bizleri ve son nefesimize kadar bizi peygamberlerin, sadıkların, şehitlerin ve salihlerin yolundan ayırmasın.
