Sîret-i Enbiyâ derslerimizin bu haftaki konusu Ebû’l-Beşer olan Hz. Âdem’di. Muhammed Emin Yıldırım hocamız, “İlklerin İlki Hz. Âdem (as) serlevhasının altında, Hz. Âdem’in Kur’ân’da ve Hadislerdeki ilk olma özelliklerini, Kur’ân’ın onu nasıl anlattığını, neleri nazarlara verdiğini, yaratılışını ve hayatının başlangıcını çok önemli mesaj ve örneklerle anlattı.
Dersten Cümleler
“Biz bir (kavme/topluluğa) resul göndermedikçe azap da etmeyiz.” (İsrâ 17/15)
Hz. Ebû Zer (ra) merak ediyor ve soruyor: “Ya Resûlullah! Gönderilen nebilerin sayısı kaç tanedir?” Efendimiz (sas) “124.000’dir” diyor. Bu sefer Ebû Zer: “Onlardan kaçı resuldür?” diye soruyor. Bu sefer Efendimiz (sas): “315’i” diye cevap veriyor. (Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, 5/179)
Soru şu: 124.000 veya 224.000 peygamber gelmişse neden Kur’ân sadece 28 peygamberden bahsetti? Neden hepsini değil de sadece 28’ine ait bilgileri bizlerle paylaştı?
“Andolsun, senden önce de peygamberler gönderdik. Onlardan sana anlattıklarımız da var, anlatmadıklarımız da var…” (Mü’min 40/78)
Anlatılan 28 peygamber aslında yüzbini aşkın peygamberin muhtasarı yani özeti yani özüdür.
“Peygamberlerin haberlerinden senin kalbini tatmin ve teskin edeceğimiz her haberi sana anlatıyoruz. Bunda sana gerçeğin bilgisi (hak), müminlere de bir öğüt ve bir uyarı gelmiştir.” (Hûd 11/120)
Kıssalar fırtınaları dindiriyor…
Kıssalar sükûnet veriyor…
Kıssalar bir iç huzur sağlıyor…
İki temel ilke:
Gereksiz detaylar, asıl mesajları gölgeleyebilir.
Faydasız sorular, asıl meseleyi gözden kaçırtabilir.
Zarûriyyât: Vazgeçilmezler, olmazsa olmazlar
Hâciyât: İhtiyaç duyulanlar, gerekli olanlar
Tahsîniyyât: Güzellikler, göze ve kulağa hoş gelenler
Kur’ân-ı Kerim’e Göre Hz. Âdem’in (as) İlkleri
İlk İnsan (Bakara 2/30)
İlk Peygamber (Bakara 2/30)
İlk Seçilen (Âl-i İmrân 3/33)
İlk Muteallim (Bakara 2/31)
İlk Muallim (Bakara 2/31)
İlk Okuma-Yazma Bilen (Alak 96/4)
İlk Secde Edilen (A’raf 7/11)
İlk Eş (A’raf 7/19)
İlk Cennete Giren (A’raf 7/19)
İlk Sınanan (A’raf 7/22)
İlk Hata Eden (A’raf 7/22)
İlk Tevbe Eden (A’raf 7/23)
İlk Dua Eden (A’raf 7/23)
İlk Aile (Bakara 2/38)
İlk Baba (Mâide 5/27)
İlk Mabed İnşa Eden (Âl-i İmrân 3/96)
İlk Katil Babası Olan (Mâide 5/30)
İlk Maktul Babası Olan (Mâide 5/30)
Efendimiz’in (sas) beyanlarında Hz. Âdem’in (as) İlkleri
İlk Selamlanan (Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, II/215)
İlk Selamlayan (Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, II/215)
İlk Reddeden (Tirmizî, Tefsiru’l-Kur’ân, 7)
İlk Unutan (Tirmizî, Tefsiru’l-Kur’ân, 7)
İlk Hata Eden (Tirmizî, Tefsiru’l-Kur’ân, 7)
İlk Kez Cuma Günü Yaratılan (Müslim, Sıfâtü’l-Münafıkîn, 27)
İlk Kez Cuma Günü Yeryüzüne Gönderilen (İbn Sa’d, Tabakât, 1/13)
İlk Eken ve Biçen (Taberi, Târih, 1/64)
İlk Hamur Yoğuran ve Ekmek Yapan (Taberi, Târih, 1/64)
İlk Demiri Yoğuran ve Aletler Yapan (Taberi, Târih, 1/64)
İlk Kez Kâbe’yi Tavaf Eden (İbn Sa’d, Tabakât, 1/19)
İlk Kez Dünya’da Arafat’ta Eşini Bulan (İbn Sa’d, Tabakât, 1/19)
İlk Kez Müzdelife’de Dünya Evine Giren (İbn Sa’d, Tabakât, 1/19)
İlk Kez Evlatları ile İmtihan Olan (İbn Sa’d, Tabakât, 1/15, 16)
İlk Oğlunu Kovan Baba Olan (Taberi, Târih, 1/72)
İlk Kez Vasiyet Eden (İbn Sa’d, Tabakât, 1/16)
İlk Kez Kefenlenen (İbn Sa’d, Tabakât, 1/16)
İlk Kez Cenaze Namazı Kılınan (İbn Sa’d, Tabakât, 1/16)
“Âdem reddetti, zürriyeti de reddetti. Âdem unuttu, zürriyeti de unuttu. Âdem hata etti, zürriyeti de hata etti.” (Tirmizî, Tefsiru’l-Kur’ân, 7)
İslâmî kaynaklarda insanlığın atası olması sebebiyle Ebü’l-Beşer, Kur’ân-ı Kerîm’de (Âl-i İmrân 3/33) Allah’ın seçkin kıldığı kişiler arasında sayılmış olduğundan Safiyyullah unvanlarıyla da anılmaktadır.
Tekvîn (2/7): “Yerin toprağından (adamah) insanı (adam) yarattı.”
İbn Sa’d,da Said b. Cübeyr’den gelen bir rivayette şöyle denmiştir: “Âdem’e Âdem denilmiştir, çünkü o yerin üstündeki topraktan yaratıldı. Ona “insan” denilmiştir; çünkü o unuttu.” (İbn Sa’d, Tabakât, 1/9)
“Allah nezdinde Îsâ’nın durumu Âdem’in durumu gibidir. Onu topraktan var etti; sonra ona “ol” dedi ve oluverdi.” (Âl-i İmrân 3/59)
Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Âdem’in ismi aynen Hz. İsa gibi 25 ayette geçer.
Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Âdem (as)
Bakara Sûresi 2/30-39 arası 10 ayette: Yaratılışı, Melekler, Secde Edilişi, Cennet Hayatı, İmtihanı ve Dünya’ya Gönderilişi
Mâide Sûresi 5/27-31 arası 5 ayette: Âdem’in iki oğlunun kurban kıssası
A’raf Sûresi 7/11-27 arası 17 ayette: Yaratılışı, Secde Edilişi, Cennet Hayatı, İmtihanı ve Dünya’ya Gönderilişi
Hicr Sûresi 15/28-44 arası 17 ayette: Yaratılışı, Secde Olayı, İblis’in vesveseleri ve desiseleri
Tâhâ Sûresi 20/115-123 arası 9 ayette: Secde Olayı, İblis’in vesveseleri, İmtihanı ve Dünya’ya Gönderilişi
Görüldüğü üzere Kur’an Hz.Adem’den doğrudan bahsettiği ayet sayısı 58 ayettir.
Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Âdem’in (as) Hayat Devreleri
Yaratılmasının Planlanması ve Meleklere Duyurulması
Yaratılması, Secde İstenmesi ve İblis’in Karşı Koyması
Cennet Hayatının Başlaması ve Eşinin Yaratılması
İmtihanı, Zellesi, Cezalandırılması ve Dünya Hayatının Başlaması
Kâbe’nin İbdası, Dünya İmtihanları ve Hayatının Sona Ermesi
“Hatırla ki Rabbin meleklere: ‘Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım!’ dedi. Onlar: ‘Bizler hamd ederek seni tesbih ve seni takdis edip dururken, yeryüzünde fesat çıkaracak, orada kan dökecek birini mi yaratacaksın?’ dediler. Allah da onlara: ‘Sizin bilemiyeceğinizi herhalde ben bilirim!’ dedi.” (Bakara 30)
Bu ayet üzerinden sorulması gereken sorular:
1. Neden Rabbimiz bu planladığı yaratılışı meleklere haber verdi?
2. Yeryüzünde bir halife yaratmak ne demektir?
3. Melekler teslim olmuş varlıklar ise neden böyle bir karşılık verdiler?
4. Melekler ileri sürdükleri o bilgileri nereden biliyorlardı?
5. Allah’ın bildiği ve meleklerin bilmediği hakikat neydi?
“Âdem reddetti, zürriyeti de reddetti. Âdem unuttu, zürriyeti de unuttu. Âdem hata etti, zürriyeti de hata etti.” (Tirmizî, Tefsiru’l-Kur’ân, 7)
Deyn ayeti (Kur’ân’ın en uzun ayeti olan borç ayeti Bakara 282) Efendimiz (sas) her türlü ticari meselelerin yazılması konusunda Sahâbe’nin hassas olması için unutmanın Âdem’den bize miras olduğunu belirtme adına bu hadisi nakletmiştir. (İbn Sa’d, Tabakât, 1/11)
Dünyadaki Cennet Aile “En Kıymetli Hazine”
“Dünya başlı başına bir faydalanma yeridir. Dünyanın en hayırlı nimeti de sâliha kadındır.” (Müslim, Rada’ 64; Nesâî, Nikâh, 15; Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, c.2, s. l68)
“Saliha kadından daha kıymetli bir dünya nimeti yoktur.” (İbn Mace, Nikâh, 5)
“Ey Ömer! Sana dünyanın en kıymetli hazinesinin ne olduğunu bildireyim mi?”
Hz. Ömer: “Evet” dedi.
Efendimiz (sas) buyurdular ki: “Dünyanın en kıymetli hazinesi saliha bir kadındır. Saliha kadın odur ki, kocası kendine baktığı zaman içini sevinç kaplar, eşi kendinden bir şey istediği zaman o şeyi yerine getirerek itaat eder, kocası yanında olmadığı zamanda onun malını ve namusunu korur!” (Ebû Davud, Zekât, 32)
