Sîret-i Enbiyâ derslerimiz, Hz. Âdem’in yaratılması ve sonrasındaki yaşanan hadiselerin neler olduğu konusu ile devam etti. Muhammed Emin Yıldırım hocamız, “İmtihanlar ve Düşmanlıklar Arasında Hz.Âdem” serlevhasının altında, İblis’in Hz. Âdem’e secde etmemesini, onun insanın amansız düşmanı olduğu hakikatini ve İblis ile devam edecek savaşın nasıl olacağını çok önemli mesajlar ve örnekler üzerinden anlattı.
Dersten Cümleler
Kur’ân’daki tekrarlar asla sadece olayın ehemmiyetinden dolayı yapılmış bir tekrar değildir. Özellikle kıssalardaki tekrar, anlatıldığı yerde yani bağlamda özel bir vurguyu nazarlara verme maksadı taşımaktadır.
Hz. Âdem kıssası Kur’ân-ı Kerim’de 5 yerde anlatır:
Bakara Sûresi 2/30-39 arası 10 ayette
Mâide Sûresi 5/27-31 arası 5 ayette
A’raf Sûresi 7/11-27 arası 17 ayette
Hicr Sûresi 15/28-44 arası 17 ayette
Tâhâ Sûresi 20/115-123 arası 9 ayette
İsra Sûresi 17/71-85, Sebe Sûresi 34/20-21; Sa’d Sûresi 38/71-85 ayetleri de İblis eksenli bir anlatımla Hz. Âdem anlatılır.
Bakara Sûresi 2/30-39 arası 10 ayette: Mercek Meleklerin üstünde
Mâide Sûresi 5/27-31 arası 5 ayette: Mercek Âdem’in iki oğlunun üstünde
A’raf Sûresi 7/11-27 arası 17 ayette: Mercek İblis’in üstünde
Hicr Sûresi 15/28-44 arası 17 ayette: Beşerin üstünde
Tâhâ Sûresi 20/115-123 arası 9 ayette: İmtihanın üstünde
“Âdem’e eşyanın bütün isimlerini öğretti.”
Elmalılı Merhum Sahâbe’nin, Tabiîn’in ve diğer âlimlerin görüşlerini dört başlık altında toplamıştır:
1- Bütün isimler
2- Meleklerin isimleri
3- Zürriyetinin isimleri
4- Eşyaya isim koyma kabiliyeti
Rabbimiz orada bulunanlara Âdem’e secde etmelerini emretti.
Üç varlık türü: “Melek, Cin ve İnsan” Melekler nurdan, Cinler ateşten, İnsan ise topraktan yaratılmıştır. Bu mahiyetler bu varlıkların nasıl varlıklar olduğunu da bize gösteriyor aslında… Melekler latif varlıklar, Cinler zor varlıklar, İnsanlar tevazu sahibi varlıklardır.
“Allah İblis’e dedi ki: “Ben sana emretmişken seni secde etmekten alıkoyan nedir?” (A’raf 7/12)
“O (İblis) cinlerdendi.” (Kehf 18/50)
Neden İblis secde etmedi?
Büyüklendiği için (Bakara 2/34)
Kendisinin daha hayırlı olduğunu düşündüğü için (A’raf 7/12)
Ateşten yaratılmasının üstünlük alameti olduğuna inandığı için (A’raf 7/12)
Âdem’in kuru bir çamurdan, şekillenmiş kara bir balçıktan yaratıldığına inandığı için (Hicr 14/33)
Rabbinin emrinden dışarı çıktığı için ( Kehf 18/50)
İblis’in secde etmemesi ile alakalı tüm sözlerini alt alta dizip okuduğumuzda bütün bunların hepsinin birleştiği iki nokta var. Nedir bu iki nokta: Asabiyet ve Kibir
Şeytanın ocağını batıran iki hastalık: Irkçılık ve Kibir
Irkçılık yaparsak ne olur?
1. Cahiliye ölümü üzere ölür.
2. Ümmet-i Muhammed’den olma ayrıcalığını kaçırır.
Cündüb b. Abdullah el-Beceli naklediyor: “Kim asabiyetin savunuculuğunu yaparak veya asabiyetçiliğe/ırkçılığa destek vererek yoldan çıkmış bir topluluğun bayrağı altında öldürülürse, onun ölümü cahiliye ehlinin ölümü gibidir.” (Müslim, İmâre, 57)
Cübeyr b. Mut’im’den nakledildiğine göre Resûlullah (sas) şöyle buyurdu: “Irkçılığa çağıran bizden değildir. Irkçılık davası uğruna savaşan bizden değildir. Irkçılık davası uğruna ölen bizden değildir.” (Ebû Davud, Edeb, 111, 112)
Peki, ırkçılık hastalığından kurtulmanın yolu nedir?
“Canım, kudret elinde olan Allah’a yemin ederim ki sizden biri, kendisi için sevip istediğini, din kardeşi için de sevip istemedikçe tam iman etmiş sayılmaz.” (Müslim, İman, 69,72; İbn Mâce, Mukaddime, 10)
Nedir Kibir?
Kibir, şeytanî bir vasıftır.
Kibir, küfrün köprüsüdür.
Kibir, kalbin mühürlenme ve perdelenme sebebidir.
Kibir, hakikat karşısında insanı konumlandıran bir haldir.
Kibir, insanın anlama melekesini zayıflatan bir durumdur.
Kibir, sadeliği yıkan ve sonu azap olan bir hastalıktır.
Bir insan böyle bir hastalığa düşerse ne olur?
Kibir, her türlü insani bağı koparır.
Kibir, bile bile insana yanlış üzerine yanlış yaptırır.
Kibir, insanı hakikatin karşısında konumlandırır.
Kibir, insanı elindeki nimetleri başkaları ile paylaştırmayarak cimrileştirir.
Kibir, insanın kendisini hasta ettiği gibi, başkalarını da sürekli rahatsız eder.
İblîs bir kısım dilcilere göre “ümit kesmek, pişman olmak, söyleyeceği bir şey olmayıp şaşırıp kalmak” anlamındaki iblâs kökünden türemiştir. (Lisânü’l-ʿArab, “bls” md.)
Şeytan ise sözlükte “uzaklaşmak, haktan ve hayırdan ayrılmak, muhalefet etmek” (hem haktan uzaklaşma ve uzaklaştırma) anlamındaki şatn (şütûn) veya “öfkesinden yanıp tutuşmak” mânasındaki şeyt kökünden türediği ileri sürülen şeytân kelimesi (çoğulu şeyâtîn) “hayırdan ve rahmetten uzaklaşmış yaratık; yanıp helâke mâruz kalmış varlık” demektir. (Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât, “şṭn” md.; Lisânü’l-ʿArab, “şṭn” md.).
Ayetler dikkatle okunduğunda şöyle önemli bir nokta yakalayabiliyoruz. Eğer Allah ile konuşuyorsa Şeytan, genellikle İblis ismi ile öne çıkıyor, eğer İblis İnsan ile olan münasebeti ve iletişimi nazarlara veriliyorsa orada da genellikle Şeytan ismi ile öne çıkıyor.
“Allah: ‘Öyle ise, ‘İn oradan! Orada büyüklük taslamak senin haddin değildir. Çık! Çünkü sen aşağılıklardansın!’ buyurdu.” (A’raf 7/13)
“İblis: ‘Bana, (insanların) tekrar dirilecekleri güne kadar mühlet ver!’ dedi.” (A’raf 7/14)
“Allah: ‘Haydi, sen mühlet verilenlerdensin!’ buyurdu.” (A’raf 7/15)
“İblis dedi ki: ‘Öyle ise beni azdırmana karşılık, and içerim ki, ben de onları saptırmak için senin doğru yolunun üstüne oturacağım.” (A’raf 7/16)
‘Sonra elbette onlara önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından sokulacağım ve sen, onların çoklarını şükredenlerden bulmayacaksın!’ dedi. (A’raf 7/17)
“Allah buyurdu: ‘Haydi, yerilmiş ve kovulmuş olarak oradan çık! Andolsun ki, onlardan kim sana uyarsa, sizin hepinizi cehenneme dolduracağım!” (A’raf 7/18)
“Ey Âdem! Sen ve eşin beraberce cennete yerleşin!”
“Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan, ikisinden birçok erkek ve kadın üretip yayan rabbinize itaatsizlikten sakının…” (Nisa 4/1)
Ayetten anlaşılan en temelde iki mesaj var:
– İnsanı önce bir tek nefisten yarattı.
– Sonra onun eşini ya o insandan yani Âdem’den, ya da Âdem’in yaratıldığı nefisten yarattı.
“Her kim Allah’a ve ahiret gününe iman ederse bir şey gördüğü zaman ya hayır söylesin yahut sussun! Kadınlar hakkındaki vasiyetimi tutun çünkü kadın kaburga kemiğinden yaratılmıştır. Kaburganın en eğri yeri de üst kısımdır; doğrultmaya kalkarsan kırarsın; hali üzerine bırakırsan eğri kalmaya devam eder. Kadınlar hakkında birbirinize hayır tavsiye edin.” (Buhârî, Kitâbü’l-Enbiyâ, 1; Müslim, el-Vasiyeti bi’l-Nisâ, 18)
Kimdir Şeytan?
Ayakları kaydırandır. (Bakara 2/36)
Kıyamete kadar mücadelesini devam ettirendir. (A’raf 7/15)
Doğru yolda çelme takandır. (A’raf 7/16)
Saptırmak için her türlü yolu ve yöntemi kullanandır. (A’raf 7/17)
Vesvese verendir. (A’raf 7/20)
Apaçık düşmandır. (A’raf 7/22)
Günahları süsleyendir. (Hicr 15/39)
Adamlarıyla işler çevirendir. (İsrâ 17/64)
“Ancak onlardan ihlâslı kulların müstesna.” (Hicr, 15/40)
Dünyadaki Cennet Aile: “Hayır Tavsiye Etmek”
