Rahmet mevsimlerinde umumi bir bereket iner yeryüzüne, ilim için de en önemli mesele berekettir; o bereketi bize kazandırtacak ise iki şey vardır:
– İhlas eksenli ameller
– İştiyak eksenli gayretler
Allah’a İman, Peygamberlere İman, Kitaplara İman bahislerini işledik; sıra Meleklere İman meselesine geldi.
Bu 6 iman esasından emin olun en az gündemimizde olan iman esası Meleklere İmandır.
Meleklere İman meselesinde en fazla neler soruluyor?
1. Allah (cc) işleri yaptırmak için neden meleklere ihtiyaç duyuyor? Melekler olmasaydı Allah işlerini tek başına yaptıramaz mıydı?
2. Meleklere iman etmenin bana ne gibi faydaları vardır?
3. Melekler iradesiz ve akılsız varlıklar mı?
4. Melekler nurdan mı yaratılmıştır?
5. Melekler insanlardan üstün müdürler?
6. Melekler gaybı bilirler mi?
7. Vahiy kesildiğine göre Cebrâil’in görevi bitti mi? Şimdi Cebrâil ne iş yapar?
8. Azrail aynı anda nasıl birçok canı alabilir? Neden canları başka biri değil de Azrail alıyor?
9. Kiramen Kâtibin meleklerinin görevi insan ölünce bitiyor mu? Onlar bizim sadece amellerimizi mi yazdılar yoksa akıllarımızdan geçenleri de mi yazdılar?
10. Kabirdeki sorgu melekleri olan Münker ile Nekir’in tam olarak görevleri ve soruları nelerdir?
Meleklere İman meselesi konuşulmaya başlandığında iki mesele hemen gündeme gelir. Cinler meselesi ve Şeytan/İblis meselesi…
Cin meselesi ne yazık ki bizim toplumumuzda tam bir cinnet meselesi olmuştur.
Mahiyet İtibari İle Varlık Çeşitleri
– Nuranî Varlıklar
– Ruhanî Varlıklar
– Narânî Varlıklar
– Masûmî Varlıklar
– Cismanî Varlıklar
Biz bu dersimizde 5 ana konuyu sadece işleyeceğiz. Nedir bu konular?
1. Meleklerin mahiyeti
2. Meleklerin özellikleri
3. Meleklerin görevleri
4. Meleklerin çeşitleri
5. Meleklere İman Etmenin Faydaları
Melek kelimesi (çoğulu melâike) “göndermek” anlamındaki “lʾek” kökünden olup “haberci, elçi; güçlü kuvvetli, tasarrufta bulunan, yöneten” mânalarına gelmektedir.
Seyyid Şerîf el-Cürcânî’nin (ö. 816/1413) İslâmî ilimlere dair terimler sözlüğü olan et-Ta’rifat’ta verdiği tanıma göre; “Farklı sûretlere girebilen ve duyularla algılanamayan nûrânî varlıklardır.” (et-Taʿrîfât, “mlk” md.)
Melek kelimesi Kur’ân-ı Kerim’de 10 defa müfret olarak “melekün”, şeklinde 3 defa “Meleken” şeklinde, 2 defa da; tesniye olarak “melekeyn” şeklinde zikredilmiştir. 68 defa da “melâike” şeklinde, 5 defa da “Melâiketuhu” şeklinde cemî olarak kullanılmıştır.
Meleklerin mahiyeti
1. İnsandan önce yaratılan varlıklardır. (Bakara 2/30; Hicr 15/28)
2. Nurdan yaratılmışlardır. (Müslim, Zühd, 60; İbn Hibbân, Sahih, c. 14, s. 25)
Hz. Peygamber (sas) “Melekler nûr’dan, cinler yalın bir ateşten, Âdem ise, size nitelendirilen şeyden (topraktan) yaratıldı.” buyurmuştur. (Müslim, Zühd, 60)
3. Muhtelif şekillere girebilecek yapılardadır. (Hûd, 11/69-73; Meryem,19/16-17)
4. Her birinin özel görevleri vardır. Asla bu görevlerinin dışına çıkmazlar. (Nahl, 16/50; Tahrim, 66/6)
5. Allah’a ibâdet ve itâatle meşgul olurlar. (A‘râf 7/206; Ra‘d 13/13)
6. Erkeklik ve dişilikleri asla yoktur. (Sâffât, 37/149-156; Zuhruf, 43/19)
7. Yeme-içme gibi ihtiyaçları yoktur. (Hûd 11/69-70; Zâriyât 51/24-28)
8. Uyku, bedenî arzu ve nefsânî isteklerden uzaktırlar. (Enbiyâ, 21/20)
9. Kanatları olan varlıklardır. (En‘âm 6/93; Fâtır 35/1)
Abdullah b. Mes’ûd (ra) Rasûlullah (sas)’ın Cibrîl’i altı yüz kanatlı olarak gördüğünü rivayet etmiştir. (Buhârî, Bed’u’l–Halk, 7)
10. Çok güçlü ve kuvvetli yapıları vardır. (Necm 53/5; Tekvîr 81/20)
Meleklerin özellikleri
1. Melekler aracı varlıklar değil, Allah’ın vazifeli kullarıdır. (A‘râf 7/206; Zümer, 39/3)
2. Melekler insan şeklinde görülebilirler. (Meryem, 19/17)
“… Derken biz ona ruhumuzu göndermiştik de, o, kendisine yaratılışı tam bir insan şeklinde görünmüştü…” (Meryem, 19/17) âyetinde Cebrail’in Hz. Meryem’e bir insan şeklinde göründüğü belirtilmektedir.
3. Melekler çok süratli varlıklardır. (Secde, 32/5; Meâric, 70/4)
“Öyle ki, melekler ve ruh ona, süresi elli bin yıl olan bir günde yükselirler.” (Meâric, 70/4)
4. Melekler Allah’tan hakkıyla korkarlar. (Enbiyâ, 21/28; Nahl, 16/50)
5. Melekler asla günah işlemezler. (Tahrim, 66/6; Nahl, 16/50)
6. Melekler nihayetinde ölümlü varlıklardır. (Zümer, 39/68; Mü’min, 40/16)
7. Melekler güzel görünümlü varlıklardır. (Yûsuf, 12/31; Necm, 53/5-6)
8. Meleklerin hepsi aynı derecede ve yaratılışta değildir. (Sâffât, 37/164; Tekvir, 81/19-20)
9. Melekler gaybı bilmezler, ancak Allah’ın onlara bildirdiklerini bilirler. (Bakara 2/32)
10. Melekler Allah’ı zikretmeye ve ona ibadet etmeye asla doymazlar. (A’râf 7/206; Ra‘d 13/13)
Meleklerin görevleri
1. Allah’ın yaratmasının azametini göstermeleri (Hâkka 69/40; Tekvîr 81/19)
2. Allah’ı zikir, tesbih ve tenzih etmeleri (A’raf, 7/206, Ra’d, 13/13)
3. Allah’ın birliğine ve vahyin hakikatine şahitlik etmeleri (Âl-i İmrân 3/18; Nisâ 4/166)
4. Allah’a secde edip emirlerini eksiksiz yerine getirmeleri (Nahl, 16/49; Tahrim, 66/6)
5. Peygambere salât ve selâm getirme getirmeleri (Ahzab, 33/56)
6. Müminler için dua ve istiğfarda bulunmaları (Mü’min, 40/7-9; Şûrâ, 42/5)
7. İstikamet üzere yaşayan mü’minlere moral ve müjdeler vermeleri (Fussılet 41/30)
8. Allah’ın yardımını hak eden kullara o yardımı ulaştırmaları (Âl-i İmrân 3/124, 125)
9. Mü’minlerin salih amellerine şahit olmaları (Müslim, Cum’a, 24; İbn Mâce, Cenâiz, 2)
10. İnsana doğumundan ölümüne kadar refakat etmeleri (Müslim, Sıfâtü’l-münâfıkîn, 69)
Meleklerin çeşitleri
Müddessir 74/31. ayetinden öğrendiğimiz üzere türlerini ve sayılarını Allah’tan başka kimsenin bilemeyeceği hakikatidir: “…Rabbinin ordularını ancak kendisi bilir. Bu, insanlar için ancak bir uyarıdır.”
4 büyük melek:
1. Cebrâil
Bir defasında Hz. Ömer Yahûdilerin yanına girer ve onlarla arasında şöyle bir konuşma geçer. Hz. Ömer onlara Cibrîl hakkında sorar. Onlar: “Cebrâîl bizim düşmanımızdır. Çünkü Muhammed’e sırlarımızı haber veriyor. Hem de O, şiddet ve azap meleğidir. Oysaki dostumuz Mikâîl, kurtuluş, hayır ve rahmet meleğidir.” derler. Bunun üzerine Hz. Ömer onlara: “Bu iki meleğin Allah katında ki yeri nedir?” diye sorar. Onlar: “Cebrâîl Allah’ın sağındadır, Mikâîl solundadır ve aralarında düşmanlık vardır.” derler. Hz. Ömer: “Eğer biri Allah’ın sağında, diğeri solunda ise, birbirine düşman olamazlar. Kim onlardan birine düşman olursa, O, Allah’ın da düşmanı olmuş olur.” der ve oradan ayrılır. Allah Rasulü’nün yanına geldiğinde de Bakara 97. ve 98. âyetlerin indirildiğini öğrenir. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 274; et-Taberânî, Mu’cemu‟l-Kebîr, c. 12, s.45)
2. Azraîl (Melekü’l-Mevt)
Azrâîl kelimesi İbrânice olup, Cebrâîl kelimesi ile aynı yapıya sahiptir. Kur’ân-ı Kerim ve hadislerde Azrâîl lafzı yerine “Melekü’l-Mevt” tabiri kullanılmıştır. Âyette “Rûhunuzu almakla görevlendirilen Ölüm Meleği …” (Secde, 32/11) şeklinde ifade edilmiştir.
Hz. Peygamber de Kur‟ân’a uygun olarak Ölüm Meleği (Melekü‟l-Mevt) ifâdesini kullanmıştır. (Buhari, Cenâiz: 69; Müslim, Fedâil, 157, 158)
3. Mikâîl
Mikâîl (as), Kur’ân’da ismi açıkça zikredilen meleklerdendir. Bazı İslâmî kaynaklarda yer alan bilgi ve tasniflere göre, kendisi, dört büyük melekten birisi olup tabiat olayları ile ilgilenmekte ve birçok yardımcıları bulunmaktadır.
4. İsrâfîl (Sâhibu’s-Sûr)
İsrâfîl, Sûr denilen ve mâhiyetini ancak Allah’ın bileceği bir âlete üflemekle görevli melektir. Onun ismi Kur’ân-ı Kerim’de açıkça geçmese şu âyetlerde kendisinden bahsedilmektedir. “Seslenenin yakın bir yerden sesleneceği güne kulak ver. O gün insanlar bu sesi gerçekten işiteceklerdir. İşte bu çıkış günüdür.” (Kâf, 50/41)
Ebû Saîd el-Hudrî’nin (ra) naklettiği bir hadiste Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: “Sûr sahibi Sûr’u ağzına almış, elini kulağına koymuş ne zaman emredileceğini bekleyip dururken nasıl rahat bir hayat sürebilirim…” (Tirmîzî, Kıyâme, 8)
Bu 4 büyük melek dışında da birçok melek vardır, onlardan 10 tanesini biz bir hatırlamış olalım:
1. Mukarreb Melekler (Meleku’l-Mukarrebîn, İlliyyûn) (Nisâ, 4/172)
2. Arşı taşıyan melekler (Hamele-i Arş) (Zümer, 39/75)
3. Değerli kâtipler veya yazıcı melekler olarak yada bilinen ismi ile Kiramen Kâtibin melekler (Zuhruf, 43/80; Kâf, 50/17-18; İnfitar, 82/11)
4. Muakkip melekler (takip ediciler) (Ra’d 13/10-11)
5. Rahibûn Afid Melekler/ Her an hazır (ve her şeyi) gözetleyenler (Kâf, 50/18)
6. Hafaza melekler (Koruyucular) (En’âm, 6/61)
7. Münker ve Nekir melekleri/Sorgu Melekleri (İsrâ, 17/71-72)
8. Görevli Melekler (Azabı getiren melekler) (Hûd, 11/69-70; Furkân, 25/21-22)
9. Cennet melekleri, Cennette görevli melekler, (Hazene-i Cennet) (Ra’d, 13/23-24; Enbiyâ, 21/103, Zûmer 39/73)
10. Cehennemde görevli melekler (Zümer, 39/71-72; Tahrim, 66/6, Mûddessir 74/30-31).
Meleklere İman Etmenin Faydaları
Öncelikle şunu söyleyelim ki; Resûlullah’ın ve Sahâbe’nin dünyasında inanılmaz bir melek duyarlılığı var…
1. Bizi tevhide yönlendirir, imanımızı güçlendirir.
2. Bizi imanın ahlâkı olan güven duygusunu daha fazla kazanmaya vardırır.
3. Bizi dünyevileşmekten kurtarır, uhrevileşmeye ulaştırır.
4. Bizi varlıkla ve hayatla barışık bir hale getirir.
5. Bizi ölümle ve ahiretle daha sağlıklı bir bağ kurmaya sevk eder.
6. Bizi cennet hasreti dediğimiz bir hasrete kavuşturur.
7. Bizi hiçbir zaman yalnızlık girdabına düşürmez.
8. Bizi riyaya düşmekten korur ve ihlâsa yönlendirir.
9. Bizi her daim teyakkuza ve dikkat üzere bir hayat yaşamaya eriştirir.
10. Bizi sürekli bir umutlu olmaya ve morale kavuşturur.
“Kıyâmet günü, Cennet’in kapısına gelip açılmasını isteyeceğim.” (Cennet kapısının bekçisi) “Hâzin”: Kim o? der. Ben de: “Muhammed”, derim. Hâzin; “Senden önce kimse için (bu kapıyı) açmamakla emr olundum” der. (Müslim, Îman, 333; Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 316)
