Siret-i Enbiyâ derslerimizde Hz. Mûsâ (as) ile alakalı yolculuğumuz devam ediyor. Bu hafta Muhammed Emin Yıldırım hocamız Tâhâ Sûresi’nin 10. ayeti olan “Mûsâ’nın Hayat Hikâyesi Sana Ulaştı mı?” serlevhasının altında Hz. Mûsâ’nın kronolojik olarak hayatını anlatmaya başladı. Hocamız bu dersimizde Hz. Mûsâ dönemi Mısır’ın yapısını ve doğumu sürecinde Mısır’ın nasıl bir halde olduğunu çok önemli mesajlar ve vurgularla anlattı. Özellikle dersin son bölümünde Kur’ân’ın incelikleri ile alakalı verdiği örnekler çok çok mühimdi.
Dersten Cümleler
Hz. Mûsâ ile alakalı bir senaryo yazsaydınız ve bir film çekseydiniz hangi sahne ilk sahneniz olurdu?
Cevap gönderen kardeşlerimizin bazıları;
– Sihirbazların iman etmesini
– Bebek Mûsâ’nın Nil’e bir sandık içinde bırakılmasını
– Medyen’de Hz. Mûsâ’nın Hz. Şuayb’ın kızları ile karşılaşmasını
– Hz. Mûsâ’nın bir şahsın ölümüne sebep olmasını ve yaşadığı korkuyu
– Denizin ikiye yarılmasını
– Firavun’un ve askerlerinin Kızıldeniz’de boğulmasını
– Tur-i Sina’dan dönerken kavmini buzağıya taparken bulmasını
– Tur-i Sina’ya gitmesini
– Asa ile başlamasını
– İlk vahiy aldığı sahneyi
– Sarayda büyümeye başlaması
– Firavun’un gördüğü rüya
– Hz. Mûsâ ile Hz. Hızır arasında geçen yolculuk
– Hz. Mûsâ’nın Firavun’a yaptığı ilk tebliğ
– Kamer Sûresi’nin 41 ve 42. ayetleri ile
– Medyen’den ailesi ile dönerken gördüğü ışık
Kur’ân tam 530 ayette Hz. Mûsâ’yı anlatıyor. Kıssa olarak en yoğun anlattığı üç yer vardı:
Tâhâ 20/9-99 arası 91 ayet
Kasas 28/3-48 arası 46 ayet
A’raf 7/103-171 arası 68 ayet
Bu üç ayet grubunun nüzul tarihleri:
Tâhâ 20/9-99 – Nübüvvetin 4. yılı (sonları)
Kasas 28/3-48 – Nübüvvetin 5. yılı (sonları)
A’raf 7/103-171 – Nübüvvetin 9. yılı (ortaları)
Eve yaklaştıkça evden Kur’ân sesi duyuluyor, içeriden gelen ses Tâhâ Sûresi’ni okuyor;
طٰهٰۜ
مَٓا اَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْاٰنَ لِتَشْقٰىۙ
اِلَّا تَذْكِرَةً لِمَنْ يَخْشٰىۙ
Okuyor, okuyor ve sürenin 9. ayetine geliyor; ayet diyor ki;
وَهَلْ اَتٰيكَ حَد۪يثُ مُوسٰىۢ
“Mûsâ’nın hayat hikâyesi sana ulaştı mı?”
“Hani (Mûsâ) bir ateş görmüştü de ailesine, “Siz burada kalın, ben bir ateş gördüm (oraya gidiyorum). Umarım ondan size bir kor ateş getiririm yahut ateşin başında, yol gösterecek birini bulurum” demişti.” (Tâhâ 20/10)
İsrâiloğulları’nın tarihlerini bize anlatan kaynaklar onların tarihlerini 10 ana bölüme ayırırlar:
1. İbrânî Atalar Dönemi
2. Mısır Dönemi
3. Mısır’dan Çıkış ve Kırk Yıllık Çöl Dönemi
4. Kenan Topraklarının Fethi Dönemi
5. Hâkimler Dönemi
6. Birleşik İsrâil Krallığı Dönemi
7. Bölünmüş İsrâil Krallığı Dönemi
8. İsrâil Krallığı’nın Yıkılış ve İlk Sürgün Dönemi
9. Yehuda Krallığı’nın Yıkılış ve Babil Sürgünü Dönemi
10. Sürgünden dönüş ve İkinci Mabet Dönemi
Kur’ân bize çok önemli bir bilgi veriyor ve diyor ki; İnsanlığın başına bela olan Siyonizm virüsü Babil döneminde yaşadığı gibi bir daha yerle bir olacak… Kur’ân bu bilgiyi bize nerede veriyor; İsrâ Sûresi’nin 4, 5 ve 6. ayetlerinde…
Hz. Mûsâ dönemine kadar ve onunla beraber yaşamış Firavunların şunları olduğunu biliyoruz:
– İsrâiloğullarına zulüm ve baskıyı başlatan Firavun I. Séti (M. Ö. 1296-1279)
– Hz. Mûsâ dünyaya geldiğinde tahtta bulunan Firavun II. Ramses (M. Ö. 1279-1212)
– Hz. Mûsâ’nın mücadele ettiği Firavun II. Ramses’in oğlu Merneptah (M. Ö. 1212-1201)
Hz. Yak’ûb’un evlilikleri ve çocukları:
Zilpa: Gad (Câd) ve Aşer (Aşîr)
Bilha: Dan ve Naftali
Leyya (Lea): Ruben (Ra’bîl), Şimon (Şemûn), Levi (Lâvî), Yahuda (Yehuda), İssakar (İsâfar) ve Zebulun (Zûblûn) ile kızı Dina
Râhil (Rahel veya Raşel): Yûsuf ve Bünyâmin
Hz. Mûsâ Levi’nin soyundan gelen biridir. Soy şeceresi şöyledir:
Ya’kûb
Levi (Lâvî)
Kehat (Kohat)/ Kahes
Yeshur (Yitshar, Jitsehar) (Bu Tevrat’ta veya Mesûdî’de geçmeyen bir isimdir, Taberî bu ismi veriyor.)
Amram/ İmrân
İmrân ile Yokebed’in evliliğinden üç çocuk oluyor. Bunların en büyüğü;
Miryam/Meryem, diğeri Hârûn ve en sonuncusu Hz.Mûsâ’dır.
Hz. Mûsâ dönemi Mısır’ı iyice anlayabilmemiz için burada 5 başlık açmamız gerekecek:
1. Siyasi Yapı
2. Sosyal Yapı
3. Ekonomik Yapı
4. Hukukî Yapı
5. Dini Yapı
Piramit sistemi 7 tabakadan oluşuyor:
1. Tabaka: Firavun
2. Tabaka: Ailesi ve Yakınları
3. Tabaka: Bürokratlar, Asiller, Din Adamları ve Askerler
4. Tabaka: Bilginler, Sihirbazlar ve Kâhinler
5. Tabaka: Tüccarlar
6. Tabaka: Zanaatkârlar
7. Tabaka: Çiftçiler ve Köleler
Mısır’daki ekonomik yapının nelerin üzerinde yükseldiğine bir baksak en fazla şu 12 alanın öne çıktığını görürüz.
1. Avcılık
2. Hayvancılık
3. Ziraatçılık
4. Meyvecilik
5. Balıkçılık
6. Dokumacılık
7. Hasır ve sepetçilik
8. Papirüsçülük
9. Dericilik
10. Madencilik
11. Marangozluk
12. Seramikçilik
“Firavun kavmine seslendi ve şöyle dedi: Ey kavmim! Mısır mülkü ve altından akıp giden şu ırmaklar benim değil mi? Hâlâ görmüyor musunuz?” (Zuhruf 43/51)
Firavuni sistemlerin hukuki yapısı:
1. Hukuk, Firavun’un emirlerine göre belirlenir.
2. Hukuk, Firavun ve Haman’ın talepleri doğrultusunda şekillenir.
3. Hukuk, çok ama çok dillendirilir ama hiçbir şekilde ikâme edilmez.
4. Hukuk, haklıya göre değil güçlüye göre belirlenir.
5. Hukuk, belirlenmişse ona itiraz etme hakkı hiç kimsede olamaz.
Kur’ân-ı Kerim’den Mısır’ın dini yapısı ile alakalı 3 önemli bilgi öğreniyoruz:
1. İlahlık iddiasında bulunması
مَا عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ اِلٰهٍ غَيْر۪يۚ
“Sizin benden başka bir ilahınız olduğunu bilmiyorum.” (Kasas 28/38)
2. Rablık iddiasında bulunması
قَالَ اَنَا۬ رَبُّكُمُ الْاَعْلٰىۘ
“Ben, sizin en yüce Rabbinizim demişti.” (Nâzi’ât 79/24)
3. Dini şekillendirme iddiasında bulunması
قَالَ فِرْعَوْنُ اٰمَنْتُمْ بِه۪ قَبْلَ اَنْ اٰذَنَ لَكُمْۚ
“Ben size izin vermeden, O’na inandınız öyle mi?” (A’raf 7/123)
Tapınılan hayvanların en meşhuru ise Menfis’te takdis edilen Apis öküzüdür.
Firavunî sistemde dinin 5 şey ile çok ciddi bir irtibatı vardı
Din-Siyaset ilişkisi
Din-Kehanet ilişkisi
Din-Sihir İlişkisi
Din-Ticaret İlişkisi
Din-Menfaat İlişkisi
Firavun’un İsrâiloğullarına yaptırdığı katliamları 6 ayetten okuyoruz:
Bakara 2/49
A’râf 7/127, 141
İbrâhîm 14/6
Kasas 28/4
Mü’min 40/25
Bu ayetlerden dikkatlerin çekilmesi gereken iki husus:
Birinci husus; 6 ayetin hepsinde ebnâ’nın karşılığı nisâ’dır.
يُذَبِّحُونَ اَبْنَٓاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَٓاءَكُمْۜ
يُقَتِّلُونَ اَبْنَٓاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَٓاءَكُمْۜ
سَنُقَتِّلُ اَبْنَٓاءَهُمْ وَنَسْتَحْـي۪ نِسَٓاءَهُمْۚ
وَيُذَبِّحُونَ اَبْنَٓاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَٓاءَكُمْۜ
يُذَبِّـحُ اَبْنَٓاءَهُمْ وَيَسْتَحْـي۪ نِسَٓاءَهُمْۜ
اقْتُلُٓوا اَبْنَٓاءَ الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا مَعَهُ وَاسْتَحْيُوا نِسَٓاءَهُمْۜ
İkinci husus; 3 ayette “Yüzebbihune” derken diğer 3 ayette ise “katl” fiilini kullanıyor.
يُذَبِّحُونَ اَبْنَٓاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَٓاءَكُمْۜ
يُقَتِّلُونَ اَبْنَٓاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَٓاءَكُمْۜ
سَنُقَتِّلُ اَبْنَٓاءَهُمْ وَنَسْتَحْـي۪ نِسَٓاءَهُمْۚ
وَيُذَبِّحُونَ اَبْنَٓاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَٓاءَكُمْۜ
يُذَبِّـحُ اَبْنَٓاءَهُمْ وَيَسْتَحْـي۪ نِسَٓاءَهُمْۜ
اقْتُلُٓوا اَبْنَٓاءَ الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا مَعَهُ وَاسْتَحْيُوا نِسَٓاءَهُمْۜ
Allah (cc) yaşatırsa kim öldürebilir.
Allah (cc) yürü derse kim durdurabilir.
Allah (cc) korursa kim zarar verebilir.
Allah (cc) gizlerse kim açığa çıkarabilir.
Allah (cc) bir şeyi murat ederse kim engel olabilir.
Allah (cc) bütün bunları anlamayı bizlere nasip eylesin.
