Geçen haftaki yazımızda Allah Resulü’nün Erkam’ın evine çekirdek kadronun inşası için talebe seçerken 4 önemli hususiyeti gözeterek, öğrencilerini tespit ettiğini söylemiştik. Bu 4 maddeyi merak edenler bir önceki yazımıza müracaat edebilirler. Özellikle siyer içerisinde geçen gizli-açık davetin yerine, özel-genel davet nitelendirmemiz okuyucularımız arasında çok güzel yankılara sebep oldu. Şimdi geçen hafta ileri sürdüğümüz tespit ve iddialarımızı ispat edecek bilgileri dikkatlerinize sunarak, daha fazla bu nebevi modelden istifade etmenin yollarını aramamız gerektiğinin altını yeniden çizmek istiyorum.
Erkam’ın evinin nebevî medrese olarak istihdam edilmesinin üzerinden 6 ay geçmişti ki, bu evin talebelerinin sayısı 45’e varmıştı. Bu 45 kişinin kimler olduğu konusunda isimlerin ayrıntısına girmeyeceğim; ama büyük bir çaba vererek tespit ettiğimiz şu bilgileri dikkatlice okumanızı ve bir önceki yazımızdaki belirttiğimiz hususiyetlerle birlikte değerlendirmenizi istirham ediyorum.
Cinsiyet: Erkam’ın evini oluşturan 45 talebeden; 28’i erkek, 17’si kadındır. Bu oran nebevî medresenin tek bir cinsiyetten oluşmadığının en büyük delilidir. Bu medresede yetiştirilen, risalet davasını omuzlayacak çekirdek kadroda erkekler kadar kadınlarında aktif görev alarak bulunduklarına şahit oluyoruz. Bu konuda Efendimiz’in ne kadar hassas olduğunu buradan da anlayabiliriz. Allah Resulü yeryüzünün en büyük iman hamlesini yaparken erkekler kadar hanımlardan da istifade etmiştir.
Ekonomik Yapı: Erkam’ın evinin ilk 45 talebesinin ekonomik yapılarını incelediğimizde yine mevcut siyer bilgilerimizin aksine bir sonuç ile karşılaşıyoruz. Genelde bu döneme ait bilgilerde biz risalet davasının zayıf, fakir ve köleler eliyle gerçekleştiği iddialarına rastlarız. Ama görüyoruz ki, bu 45 kişiden 34’ü zengin, 11’i ise fakirdir. Bu veri ile şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki; Efendimiz çekirdek kadronun inşasında ayakları yere sağlam basan insanları tercih ederek, evinde un derdinde olanlardansa, bu sorununu kısmen halletmiş olanları seçmiş, yük olanları değil, yük alacakları belirlemiştir.
Sosyal Yapı: Bu nebevî medresenin talebeleri; asabiyet ateşinin en üst düzeyde yandığı bir ortamda, bu ateşi söndürecek ve insanlar arasında imana dayalı bir kardeşlik oluşturma adına hep farklı farklı kabile ve ailelerin müntesiplerinden oluşturulmuştur. İlk 45 kişinin aile mensubiyetleri dikkate alınarak bir liste çıkardığımızda, bu talebelerin tam 16 farklı aileye mensup olduklarını görürüz. O günün Mekke’sinde 9 önemli kabilenin var olduğunu hatırlarsak, demek ki daha ilk günlerde İslam’ın mesajı Mekke dışına, mesela; Gifar’a ve Necid’e kadar uzanmış, buralardan da çekirdek kadro içerisine bazı şahıslar dahil edilmiştir. Bu noktada Efendimiz’in çok hassas davrandığına ve özellikle kabileler konusunda Hz.Ebubekir’in Efendimiz’e oldukça katkısı olduğuna şahit oluyoruz. Şöyle ki; Hz. Ebubekir bir nesep/soy alimiydi. Bölgedeki tüm kabile ve aileleri çok yakından tanıyordu. Hz. Ebubekir elde ettiği bilgiler ışığında bazen “Ya Resulullah! Falanca kabileye mensup talebemiz yok, onlardan bir tanesini kazanmamız lazım, çünkü o kabilenin şöyle şöyle hususiyeti var” diyor ve bu konuda Efendimiz’i uyarıyordu. Allah Resulü’de bu uyarıları dikkate alıyor, zihin dünyasında belirlediği talebelik vasıflarına uygun bir isim arıyor, bulunca da bu ismi kazanmanın yollarını zorluyordu.
Yaş: Son olarak bu 45 kişinin yaş ortalamasının ne olduğuna gelirsek; ortalama yaşın takriben 25 olduğunu görürüz. Efendimiz Daru’l Erkam’a talebe seçerken özellikle bir yaş grubuna takılmamış, diğer özellikleri daha fazla önemsemiştir. Böyle olmasına rağmen 40 yaşında olan Allah Resulü’nün etrafında o günlerde hep gençlerin olduğunu görürüz. Erkam’ın evinin ilk sakinlerinden bir kaçını hatırlarsak mesela; içlerinde Hz. Hatice gibi 55, Sümeyye ve Yasir gibi 57-60, Hz. Ebubekir gibi 38 yaşlarında olanlar olduğu gibi, Ali gibi 10, Zübeyr bin Avvam gibi 16, Talha ibn Ubeydullah gibi 20, Erkam b.Ebi’l Erkam gibi 18 yaşlarında olanlarda vardı. Dolayısı ile bu 45 kişinin ortalama yaşını aldığımızda takriben 25 yaşlarında olduklarını söyleyebiliriz.
Şu ana kadar Erkam’ın evinin temel hususiyetlerine dair bilinmesi gereken tüm noktalara temas ettik. Asıl üzerinde durmamız gereken husus ise Allah Resulü’nün bu evin talebelerini nasıl yetiştirdiğidir. İnsanlık tarihinin en önemli toplumsal dönüşümünü gerçekleştiren bu küçücük topluluk hangi usul ve üslup ile yetiştirilmişti. Bu önemli sorunun cevabını da inşallah bir daha ki yazımızda irdeleyelim.
Muhammed Emin YILDIRIM