Bugün elimizde bulunan bu tercümelerin yanında, son dönemlerde Arapça yazılıp Türkçeye kazandırılan birçok eser de kütüphanelerimizde mevcuttur. Bunların dışında Rabbimize sonsuz hamdler olsun ki, Türkçe kaleme alınan birçok telif esere de şuan sahibiz. İlk Türkçe eserin Siyer-i Nebî ismi ile Erzurumlu Mustafa Darir Efendi’ye ait olduğu söylenir. Hicri 790, Miladi 1388 yılında Mısır’da kaleme alınan bu eser, Mustafa Darir Efendi’nin genel düşüncesine uygun olarak edebi, şiirsel ve tasavvufi izler taşır. Doğuştan gözleri görmediği için, birçok kitabı birilerine okutup öyle ilim tahsil etmiştir. Zaten Mustafa Efendi’ye “Darir” lakabını kazandıranda bu yönü olmuştur. Bu kıymetli âlimimiz yazdığı eserle yıllarca Osmanlı kütüphanelerine hizmet etmiş ve kendinden sonraki dönemlerde yazılacak birçok esere de rehberlik etmiştir.
Mustafa Darir Efendi’den sonrada bu toprakların yetiştirdiği birçok âlimin, Efendimiz’in hayatına dair kaleme aldıkları birbirinden kıymetli eserlerin olduğunu biliyoruz. Bu eserlere dair tanıtıcı bazı bilgileri sizlerle paylaşmak isterdik, ama buna yerimiz imkân vermiyor; bunun için birkaç temel hususa değinerek, son dönemlerde kaleme alınan bazı tercüme ve telif kitaplardan oluşturduğumuz, Türkçe siyer kaynaklarına dair listemizi sizlerle paylaşacağız.
Siyer kitaplarımızın genel bir eksikliği anlatılan olayların bir bütün olarak ele alınamaması, bazı olaylar öne çıkarılırken bazı önemli noktaların ihmal edilmesi olduğunu söylemiştik. İşte bu genel eksikliği gidermenin yolu siyeri tek bir kitaptan ve tek başına okuma yerine, birkaç arkadaş ile beraber çeşitli kaynakları bir arada beraberce okumaktır. Buna imkânı olanların böyle yapmaları kendilerine siyer konusunda çok güzel kazanımlar sağlayacağı muhakkaktır. Buna imkânı olamayanlar ve ille de tek başına okumayı tercih edenler ise işin başında neyi öğrenmek istediklerini iyice tespit edip, ona göre okuyacakları kitabı belirlemelidirler. Eğer öğrenmek istedikleri nokta siyerin sadece tarihi yönü ise okuyacakları kitap farklı, eğer siyerin felsefesi ise daha farklı, eğer Efendimiz’in muhteşem ahlakı ise daha da farklı olacaktır. Bunun için âcizane ben muhatabı tanımadan tavsiye edilecek kitapları, hastayı muayene etmeden ilaç tavsiye edenlere benzetirim.
Bu ön bilgiler ışığında ister tercüme olsun, isterse telif olsun bugün elimizin altında bulunan siyer kitaplarımızdan oluşturduğumuz liste şöyledir.
1. Muhammed Emin Yıldırım, Bekir Develi, Herkes İçin Siyer 1-2, Profil Kitap
2. Muhammed el-Hudarî, Nûru’l-Yakîn Muhammed (sas), Nida Yayıncılık
3. Martin Lings / Ebubekir Siraceddin, Hz. Muhammed’in Hayatı, İnsan Yayınları
4. Sami b. Abdullah el-Mağlûs, Siyer Atlası, Siyer Yayınları
5. Muhammed Emin Yıldırım, Hz. Peygamber’in Albümü, Siyer Yayınları
6. Safiyyurrahman Mübarekfurî, Peygamberimizin Hayatı ve Daveti, Risale Yayınları
7. Abdurrahman Zapsu, Büyük İslâm Tarihi, Hz. Muhammed Dönemi, Risale Yayınları
8. Muhammed Gazali, Fıkhu’s-Sîre, Resûlullah’ın Hayatı, Risale Yayınları
9. İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Diyanet Yayınları
10. Mevlânâ Şiblî Numânî, Son Peygamber Hz. Muhammed, İz Yayıncılık
11. Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi, Beyan Yayınları
12. Ebü’l-Âlâ el-Mevdûdi, Tevhid Mücadelesi ve Hz. Muhammed’in Hayatı (Mekke), Pınar Yayınları
13. Ramazan el-Bûtî, Fıkhu’s-Sîre, Dönem Yayınları
14. Celaleddin Vatandaş, Hz. Muhammed’in Hayatı ve İslâm Daveti, Pınar Yayınları
15. Âdem Apak, Siyer-i Nebi, Ensar Neşriyat
16. Münir Muhammed Gadban, Nebevi Hareket Metodu, Nehir Yayınları
17. İzzet Derveze, Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, Düşün Yayıncılık
18. Muhammed Ebu Zehra, Son Peygamber Hz. Muhammed, Kitabevi Yayıncılık
19. Ömer Çelik, Mustafa Öztürk, Murad Kaya, Üsve-i Hasene, Erkam Yayınları
20. İhsan Süreyya Sırma, Müslümanların Tarihi, Beyan Yayınları
21. Ahmed Nedvi ve Said Sahib Ensâri, Asr-ı Saadet, Şamil Yayınevi
22. Heyet, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadet’te İslâm, Ensar Neşriyat
23. M. Asım Köksal, Hz. Muhammed ve İslamiyet, Erkam Yayınları
24. Afzalur Rahman, Siret Ansiklopedisi, İnkilab Yayınları
25. Kettânî, et-Terâtibü’l-İdarîyye/Hz. Peygamber’in Yönetimi, İz Yayıncılık
26. Heyet, Asr-ı Saadet Dünyası Makaleler Serisi, Siyer Yayınları
Elbette şuan elimizde var olan Türkçe siyer kitapları bunlarla sınırlı değildir. Bunların dışında da birbirinden kıymetli birçok eserin olduğunu biliyoruz. Ama biz genel bir liste olsun diye bu 26 kitabı sizlerle paylaşmayı uygun gördük.
Burada iki temel noktaya dikkatlerinizi çekip, bu konuda yazdığımız yazıları nihayete erdirelim. Bunlardan:
İlki: Eğer ilk kez bir siyer kitabı okuyacaksanız ilk 5 kitaptan birini seçip, okuyabilirsiniz.
İkincisi: Kitapların hiçbiri mutlak doğrudur anlamına gelmez. Allah’ın kitabının dışındaki tüm kitaplar netice itibari ile bir beşerin elinden çıkmıştır. Beşerin ise hakikatin ne kadarına vakıf olduğu bellidir. Dolayısı ile hiçbir kitap mutlak doğru olarak okunmayacağı gibi, hiçbir kitapta mutlak yanlış olarak okunmamalıdır.